Abstract:
نظام نیمهآزادی یکی از جلوههای اصل فردی کردن کیفر و از جمله روشهایی است که در راستای کاهش جمعیت کیفری زندان با آزادی نیمهوقت مجرم موافقت کرده اما بر نظارتی دائم بر آن تاکید میورزد. این روش علاوه بر تاکید بر قراردادی شدن عدالت کیفری بر پایه توافق، از یکسو ثبات خانوادگی بزهکار را حفظ کرده و از سوی دیگر اصلاح گامبهگام مجرم را در دستور کار قرار میدهد. با ترویج بیشتر فرهنگ قانونمداری و ارائه نظریههای مدرن، زندان نیز به عنوان یک مجازات، کالبدشکافی شد. در همین راستا نظامهای مختلف حقوقی با در پیش گرفتن سازوکارهایی سعی کردند که از آثار منفی و مخرب زندان بکاهند و از آن تنها برای مجازات مجرم، بدون صدمه زدن به خانواده او، متمتع گردند. سوالی که در این مقاله مورد نظر میباشد این است که کاربست نیمهآزادی از منظر پاسخ به کیفر چیست و این نظام از چه جایگاهی در سیاست کیفری برخوردار میباشد؟ نظام نیمهآزادی نهادی است که میتوان آن را از منظر وظیفهگرایانه و فایدهگرایانه با تکیه بر توجیه کیفر، بررسی و تبیین نمود. به دیگر سخن، سیاست کیفری نظامهای مدرن از آن برای تنبیه و اصلاح مجرمان به گونهای که کمترین فاصله را از اجتماع گرفته و بیشترین فایده را برای اجتماع سبب شوند، استفاده کردهاند. نظام حقوق کیفری ایران نیز بخشی از قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ را به این نهاد نوین کیفری اختصاص داده است. در این مقاله، نگارندگان تلاش نمودهاند تا ضمن تبیین نظام نیمه-آزادی به ارزیابی ابعاد مختلف آن در سیاست کیفری ایران بپردازند.
Semi-liberal system is derived from individualizing crime
principle that advocates reducing prison‘s criminal population by
giving criminals part-time liberty along with constant supervision.
Besides emphasizing on making criminal justice to be a contractual
based on mutual agreement, this method maintains consistency of
felons‘ family and also it has plan for amending criminal gradually.
Considering the popularity of law-oriented culture and providing
modern theories, prison has been introduced as a punishment.
Accordingly, various legal systems adopted some affairs in order to
reduce negative and destroying effect of prison and apply it only for
punishing the criminal without hurting his family. In this paper, it was
considered, regarding respond to the crime, what semi-liberal
application is and what place this system has in criminal policy. Semiliberal
system is an institution that can be considered according to
task-oriented and benefit-oriented perspective by focusing on crime
justification. In other word, criminal policy of modern systems used
this system for punishing and amending criminals with the least
distance from the community and highest benefit for the society.
Iran‘s criminal law system assigned a specific part of Islamic criminal
law acted in 2013 to this new criminal institution. In this study,
authors attempted to explain semi-liberal system and evaluated its
different features in Iran criminal policy.
Machine summary:
در مقابل برخی معتقد به عرفی شدن مجازاتها در نظام کیفری جمهوری اسلامی ایران هستند) ( رهامی، 1389) و حقوق سایر کشورها و اسناد بینالمللی و با توجه به سیاست حبسزدایی قوه قضاییه و تدوین لایحه قانونی مجازاتهای اجتماعی و در نهایت پس از تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ به این رهاورد نایل گردید که زندان در بسیاری از جرایم و مجرمین کیفر مناسبی نیست و باید از مضرات و معایب آن احتراز نمود.
تعریف و جایگاه نظام نیمه آزادی ماده ۵۶ قانون مجازات اسلامی، نظام نیمهآزادی را شیوهای میداند که بر اساس آن محکوم در زمان تحمل حبس میتواند برخی از فعالیتهای زندگی خود را که به صورت تمثیلی در این ماده مقرر شده است در خارج از زندان انجام دهد.
معالوصف، برخلاف گذشته که این روش تنها به عنوان یکی از شیوههای عدالت کیفری عمودی و با ماهیت بازپرورا نه بهشمار میآمد، امروزه در پرتو قانون مجازات اسلامی جدید و پذیرش رویکرد اعتباربخشی به اراده بزهکار، شیوه نیمهآزادی به صورت یکی از جلوههای راهبرد مذکور شناسایی شده است.
از آنجا که اجرای نظام نیمهآزادی برای محکومان به حبس موجب تغییر ماهیت کیفر زندان میگردد، لذا مطالب مورد نظر در این بند به عنوان مرکز ثقل تحقیق، کارایی یا عدم کارایی این کیفر را بیش از پیش نشان خواهد داد.