Abstract:
پژوهش پیش رو ساخت تأکید و نشانگرهای آن را در کردی کلهری بررسی کرده است. تأکید در زبانهای مختلف با نشانگرهای آوایی، صرفی یا نحوی مختلف نشان داده میشود. در نوشتار حاضر دادهها به شیوۀ میدانی و ازراه مصاحبه با گویشوران کردزبان در شهر کرمانشاه گردآوری شد. یافتهها نشان داد که نشانگرهای تأکید در کردی کلهری /ke/ و /xo/ هستند که گویشوران آنها را در معنای یکسان بهکار میبرند. بررسیها نشان داد که اگرچه این دو نشانگر معنای یکسانی دارند، امّا کاربرد آنها در جملات مختلف خبری، امری، پرسشی (آری/نه و پرسشواژهای) و تعجّبی باهم تفاوت دارد، این درحالی است که در جملات تعجّبی، گویشوران از هیچکدام از این دو عنصر نشانۀ تأکید استفاده نمیکنند. نتایج نشان داد که گویشوران در گونۀ خبری و پرسشی آری/ نه هر دو نشانگر را بهکار میبرند، درحالیکه در جملات امری و پرسشواژهای تنها نشانگر تأکید /ke/ بهکار میرود؛ همچنین یافتههای پژوهش، بیانگر آن است که نشانگر تأکید /ke/ نسبت به نشانگر /xo/ در کردی کلهری از کاربرد کمتری برخوردار است.
This study aims to investigate the focus construction and its markers in Kalhori Kurdish. It should be noted that focus is shown with phonetic, morphologic or syntactic markers in different languages. The data were collected through observation and interview with Kalhori Kurdish speakers in Kermanshah. The findings showed that the focus markers in Kalhori Kurdish include /ke/ and /xo/ used in the same sense. Moreover, it was found that although these two focus markers have the same meaning, their usage varies in different declarative, imperative, interrogative (yes/no questions & wh-questions) and exclamatory sentences. However, in exclamatory sentences the speakers use none of these two markers to show emphasis. The results indicated that although the speakers use both focus markers in declaratives and yes/no questions, /ke/ is simply used in imperatives and wh-questions. Also, the research findings showed that /ke/, as a focus marker, is used less than /xo/.
Machine summary:
sentence structure focus زبان شناسی زایشی، ازنوع ساخت تأکید محمولی اسـت ؛ امّـا در تأکیـد جملـه ای، کـلّ جملـه اطّـلاع نـو خواهد بود که در آن تمامی عناصر هم نشین در یک جمله در کانون قرار دارند؛ برای نمونه ، پاسـخی کـه به پرسش (٣) داده میشود، از نوعی تأکیدِ جمله ای است که میتواند به صورت (٣ الف ) باشد: ٣) چی شد؟ الف .
خوب /که سوم شخص مفرد- مردن مُرد که / خب 16) či -d ke/xo که /خب دوم شخص مفرد- رفتن رفتی که / خب همان گونه که در نمونه های پیش گفته مشاهده شد، گویشوران نشـان گرهـای تأکیـد /ke/ و /xo/ را در جمله های خبری در شرایط یکسان و بامعنای یکسان به کار میبرند؛ امّا نکتـه اینجاسـت کـه در جمـلات پرسشی شرایط استفاده از این دو نشانۀ تأکید متفاوت است ؛ به عبارتی، گویشـوران در جمـلات پرسشـی آری/نه ، تنها از نشان گر تأکید /ke/ استفاده میکنند.
خوب /که دوم شخص مفرد- خریدن نشانۀ معرفه - خانه خانه را خریدی که / خب ؟ در این حالت ، کلّ جمله مورد تأکید است ؛ به عبارتی، در این مثال ، عمل خریدن مورد تأکیدِ گویندٔە کـلام بوده است ؛ امّا چنان چه هدف گوینده تنها خانه ای باشد که عمل خریـدن روی آن واقـع شـده اسـت ، در این صورت جملۀ بالا به صورت زیر بیان میشود: 18) malæ -Ɉæ ke san -i?
دوم شخص مفرد- کردن چه خوب خب چکار کردی؟ گویشوران در این نوع جملات پرسشی که حاوی پرسش واژه هستند، هرگز از نشـان گـر تأکیـد /ke/ به جای /xo/ استفاده نمیکنند و کاربرد نشان گر تأکید /ke/ در این نوع ساخت کاملاً بیمعنا اسـت ؛ ماننـد نمونه های زیر که گویشوران آن ها را بیمعنا میدانند.