Abstract:
در نوشتار پیش رو نمود واژگانی فعل در زبان فارسی معاصر برپایۀ دادههای استخراجشده از فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1386) ازراه مؤلّفۀ نمودی [± سنجهای] مطالعه شد. رویکردهای سنّتی بهعلّت استفادهنکردن از مؤلّفههای نمودی دوارزشی کافی، نمیتوانند رویدادهای نمودی متفاوت را تبیین و از یکدیگر متمایز کنند. تحلیل نمونههای زبان فارسی نشان داد که رویکرد سنجهای بهکمک مشخّصههای سنّتی [± تداوم]، [± پویایی] و [± غایی] دستهبندی جامعتر و تبیین روشنتری از افعال و رویدادها در زبان فارسی ارائه میدهد. رویکردهای سنّتی نمیتوانند افعال تحقّقی درجهای که رفتار دوگانه [+ غایی] و [- غایی] دارند را تبیین کنند. براساس رویکرد سنجهای، افعال و رویدادهای زبان فارسی به دو مقولۀ غیر سنجهای (تکرویدادی و کنشی) و سنجهای (باز و بسته) دستهبندی میشوند. افعال غیر سنجهای کنشی و تکرویدادی بهترتیب مشخّصههای تداومی و لحظهای را نشان میدهند. افعال سنجهای باز، مشخّصۀ غایی دوگانه دارند، حالآنکه افعال سنجهای بسته، مشخّصۀ غایی دارند و به دو گروه دونقطهای و چندنقطهای تقسیم میشوند. افعال سنجهای دونقطهای و چندنقطهای با مؤلّفۀ [± لحظهای] از یکدیگر متمایز میشوند. افعال سنجهای بستة دونقطهای، بیانگر تغییر لحظهای هستند، حالآنکه افعال سنجهای بستة چندنقطهای تغییر تداومی را تا نقطۀ پایان نشان میدهند.
The lexical aspect of contemporary Persian was studied in this article. The data which were extracted from Farhang-i-buzurg-i-soxan (Anvari, 2007) were investigated based on scalar approach. The traditional theories cannot differentiate and explain various aspectual events because of inadequate binary aspectual features. The investigation of data showed that scalar theory along with traditional features like [± duration], [± dynamicity], and [± telicity] provides a more comprehensive aspectual classification and clearer explanation of Persian verbs and events. The traditional theories cannot account for verbs of degree achievements which have the dual [+ telic] and [- telic] aspectual behavior. By following the scalar approach, Persian verbs are classified into scalar (open and closed) and non-scalar (semelfactive and activity) categories. The non-scalar activity and semelfactive verbs are respectively durative and punctual events. The open scalar verbs show the dual telicity whereas the closed ones have [+ telic] feature. The closed scalar verbs are classified into two-point scalar and multi-point scalar events. These two categories differ from each other based on the [± durative] feature. The two-point scalar verbs show punctual changes while the multi-point scalar ones undergo durative changes to achieve the endpoint.
Machine summary:
چهار رویداد ایستا١٠، کنشی ١١، غایت مند١٢ و تحقّقی ١٣ که وِندِلر (١٩٦٧: ١٠٠-١٠٥) معرّفی مـیکنـد، رویــداد تــک رخــدادی ١٤ (اُلســن ، ١٩٩٤: ٣٧٠؛ رُســتاین ١٥، ٢٠٠٨: ١٨٣) و رویــدادهای (٦، ٧ و ٨) کــه پیش بینی میشوند؛ امّا محقّق نمیشوند؛ زیرا ترکیب برخی از این مشخّصه ها بـا یکـدیگر در تضـادند یـا رویدادی که آن ها توصیف میکننـد در جهـان واقعـی رخ نمـیدهـد؛ بـرای نمونـه ، رویـداد [+ غـایی]، رویدادی [+ پویا] است ؛ امّا رویداد [- پویا، + غایی] امکان وقوع ندارد (جـدول ١ شـمارٔە ٦)؛ همچنـین ، در جهان واقعی رویدادی بـا مشخّصـه هـای [- پویـا، - تـداوم و - غـایی] امکـان وقـوع نداشـته و رخ نمیدهد (جدول ١ شمارٔە ٨)؛ افزون بر این ، مشخّصه های پیش گفته نمیتواننـد تمـایز میـان رویـدادهای تحقّقی مانند مردن ، خشک شدن و کاهش یافتن را که به لحاظ مشخّصـۀ غـایی از یکـدیگر متفـاوت انـد را نشان دهند؛ زیرا در این دسته بندی، رویدادهای تحقّقی تنها غـایی پنداشـته مـیشـوند؛ همچنـین ، افعـالی مانند خنک شدن و بلندترشدن با مشخّصه های [+ پویایی]، [+ تداومی] و [± غـایی] در ایـن دسـته بنـدی 1.
Tenny نمود تغییر پیچیده مانند شدن ، بهبودیافتن ، کاهش یافتن ، واردشـدن ، برگشـتن ، پیشـنهاددادن ، رشـدکـردن ، گسترش یافتن و کوتاه شدن ، مشخصۀ تداومی یکسانی ندارند و بـرخلاف ادّعـای وی کـه همـۀ تغییـرات پیچیده ، [- تداومی] هستند نمونه هایی که وی ارائه میدهد، هردو نوع فعل [+ تداومی] مانند بـدترشـدن و [- تداومی] همچون واردشدن را شامل میشود؛ افزون بر این ، مطالعـات انجـام شـده در زبـان فارسـی درمورد نمود و دسته بندی نمودی افعال ، از چشم انداز رویکرد سـّنتی بـه ایـن مسـئله پرداختـه انـد یـا از رویکردهای مشخّصه بنیاد دوارزشی برای دسته بندی نمود استفاده کرده اند که نمیتوانند طبقه های نمـودی متفاوت در زبان فارسی را متمایز کنند.
Structuring Events: A Study in the Semantics of Lexical Aspect, (pp.