Abstract:
ﺷــﺎه اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ اول ﺻــﻔﻮی )930 – (907ﭘﺎﯾﻪﮔــﺬار و ﻧﺨﺴــﺘﯿﻦ ﺷــﺎه دوﻟــﺖ ﺻــﻔﻮی ﺑــﻮد. ﺣﮑﻢراﻧﯽ ﺷﺎه اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑـﻪ دو دﻟﯿـﻞ ﻧﻘﻄـﻪ ﻋﻄﻔـﯽ در ﺗـﺎرﯾﺦ اﯾـﺮان اﺳـﺖ. دﻟﯿـﻞ ﻧﺨﺴـﺖ اﯾـﻦ ﮐـﻪ ﭘــﺲ از ﮔﺬﺷــﺖ ﻧﻬﺼــﺪ ﺳــﺎل از اﻧﻘــﺮاض ﺷﺎﻫﻨﺸــﺎﻫﯽ ﺳﺎﺳــﺎﻧﯿﺎن؛ ﯾــﮏ ﻓﺮﻣــﺎﻧﺮواﯾﯽ ﭘﺎدﺷــﺎﻫﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﯾﺮاﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺴـﺖ ﺑـﺮ ﺳﺮاﺳـﺮ اﯾـﺮان آن روزﮔـﺎر ﻓﺮﻣـﺎﻧﺮواﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾـﺪ. دﻟﯿـﻞ دوم، اﻋـﻼم رﺳـﻤﯽ ﻣﺬﻫﺐ ﺷـﯿﻌﻪ دوازده اﻣـﺎﻣﯽ ﺑـﻮد. ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣـﺬﻫﺐ اﯾﺮاﻧﯿـﺎن از ﺗﺴـﻨﻦ ﺑـﻪ ﺗﺸـﯿﻊ در ﻃـﯽ ﺳـﺪه ﻫـﺎی ﺷــﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺗــﺎ ﻫﺠــﺪﻫﻢ ﻣــﯿﻼدی ﺑــﻪ وﻗــﻮع ﭘﯿﻮﺳــﺖ و اﯾــﺮان را ﺑــﻪ ﻣﺮﮐــﺰ ﺗﺸــﯿﻊ در ﺟﻬــﺎن ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﮐــﺮد. ﭘــﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿــﺮ ﺑــﺎ ﺷــﯿﻮه ﺗﻮﺻــﯿﻔﯽ - ﺗﺤﻠﯿﻠــﯽ ﺑــﺎ اﺗﮑــﺎ ﺑــﻪ ﻣﻨــﺎﺑﻊ دﺳــﺖ اول و ﺗﺤﻘﯿﻘــﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﺑـﺮ آن اﺳـﺖ ﺗـﺎ روﯾﮑـﺮد ﺻـﻔﻮﯾﺎن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺬﻫﺐ در دوره ﺷـﺎه اﺳـﻤﺎﻋﯿﻞ اول ﺻـﻔﻮی را ﻣــﻮرد ﺑﺮرﺳــﯽ ﻗــﺮار ﺑﺪﻫــﺪ. ﯾﺎﻓﺘــﻪ ﻫــﺎی ﺗﺤﻘﯿــﻖ ﻧﺸــﺎن از آن دارد ﮐــﻪ ﺷــﺎه اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ اول ﺻــﻔﻮی ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻠـﯽ و در راﺳـﺘﺎی آن اﯾﺠـﺎد ﯾـﮏ دوﻟـﺖ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰﺗـﺮ و ﻗـﻮیﺗـﺮی، اﻗـﺪام ﺑـﻪ اﻋــﻼم رﺳــﻤﯽ ﺗﺸــﯿﻊ ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﻣــﺬﻫﺐ رﺳــﻤﯽ ﮐﺸــﻮر ﮐــﺮد. ﺷــﺎه اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺻــﻔﻮی در راﺳــﺘﺎی ﺗﻐﯿﯿــﺮ ﻣــﺬﻫﺐ، ﻧﯿــﺎز ﻋــﺎﺟﻠﯽ ﺑــﺮای ﺑﺮﻗــﺮاری ﻫﻤﮕــﻮﻧﯽ ﻓﮑــﺮی از ﻃﺮﯾــﻖ ارﺷــﺎد و ﺗﺴــﺮﯾﻊ اﺷــﺎﻋﻪ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺷﯿﻌﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎﺗﯽ در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ ﮐـﺮد. ﻣـﺬﻫﺐ ﺷـﺎه اﺳـﻤﺎﻋﯿﻞ وﯾﮋﮔـﯽﻫـﺎ و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓـﺮد ﺧـﻮد را داﺷـﺖ ﮐـﻪ ﻣـﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺗﻌﺼـﺐ در ﻣـﺬﻫﺐ و ﺑـﺖ ﻗـﺮار دادن ﺷــﺎه اﺳــﻤﺎﻋﯿﻞ از ﺳــﻮی ﭘﯿــﺮواﻧﺶ و ﭘﺮﺳــﺘﺶ وی و رواج ﺧﺮاﻓــﻪﮔﺮاﯾــﯽ و ﭘﯿﺎﻣــﺪﻫﺎی ﭼــﻮن ﻧﻔــﺎق ﻣﺬﻫﺒﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮاﻧﯽ و اﯾﺠﺎد دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺳﻨﯽ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ.
Machine summary:
اهداف فرعی پژوهش ـ بررسی تحصیلات فرد و والدین و تأثیر آن بر اعتماد اجتماعی ـ بررسی درآمد فرد و والدین و تأثیر آن بر اعتماد اجتماعی ـ بررسی شغل فرد و والدین و تأثیر آن بر اعتماد اجتماعی ـ بررسی بعد عینی پایگاه اجتماعی اقتصادی و تأثیر آن بر اعتماد اجتماعی ـ بررسی بعد ذهنی پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی و تأثیر آن بر اعتماد اجتماعی ـ بررسی پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی و تأثیر آن بر اعتماد اجتماعی پیشینه تجربی مجاهدی (١٣٨٩) در پژوهشی با عنوان ، بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر میزان اعتماد اجتماعی دانشجویان ؛ مورد مطالعه : دانشجویان دانشگاه شهید چمران ، که به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شده است به این نتیجه رسیده است که ، بین پایگاه اجتماعی ـ و اقتصادی با اعتماد اجتماعی رابطه معنادار ولی معکوسی وجود دارد (مجاهدی،١٣٨٩).
هزارجریبی و مروتی (١٣٩٠) در پژوهشی با عنوان ، بررسی عوامل موثر بر اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان ؛ مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه های شهر جهرم ، که به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شده است به این نتیجه رسیده اند که ، بین متغیر پایگاه اقتصادی و اجتماعی و میزان اعتماد اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد (هزارجریبی و مروتی،١٣٩٠: ٢٧).
مولایی و همکاران (١٣٩٥) در پژوهشی با عنوان ، بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر میزان اعتماد اجتماعی؛ مورد مطالعه : دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور شهر آبدانان ، که به روش پیمایشی بر روی ٢٥٣ نفر از دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور شهر آبدانان ، به عنوان نمونه آماری انجام شده است به این نتیجه رسیده اند که ، بین پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی خانواده و میزان اعتماد اجتماعی رابطه وجود دارد.