Abstract:
تغییرپذیری جزء ذاتی جریان رودهاست. جریان رودها دارای تغییرپذیری زیادی در مقیاسهای زمانی و مکانی مختلف میباشند. بخش عمدۀ این تغییرپذیری در اثر عوامل جوی است. بحث اصلی در این مقاله، تغییرپذیری درون سالانۀ فراوانی دبی بیشینۀ ماهانه در رودهای استان مازندران است. جهت این کار از دادههای 19 ایستگاه (دبی سنجی وزارت نیرو) که دارای حداقل 30 سال آمار پیوسته (از بدو تاسیس تا سال آبی 87-1386) میباشند، استفاده شده است. بررسی اولیه نشان میدهد، به طور نسبی در فصل بهار و پاییز بیشینۀ ماهانه در بیشتر رودهای منطقه رخ میدهد. جهت بررسی دقیقتر و نشان دادن تناوب دبی بیشینه از روش تحلیل هارمونیک استفاده گردید. این روش نشان داد، بیشترین درصد توضیح واریانس به وسیلۀ هارمونیک اول به میزان حدود 60% در ایستگاه کسیلیان مشاهده شد. در این ایستگاه تغییرات درون سالانۀ دبی بیشینۀ ماهانه طی دورۀ مورد بررسی عموماً به صورت سالانه میباشد. در بیشتر رودها هارمونیک دوم نیز دارای نقش بسیار زیادی در توضیح واریانس دادهها است. در مشخصترین مورد ایستگاه صفارود رامسر دارای PVR2 بیش از 68% است. بدین ترتیب الگوی غالب نوسانهای بیشینۀ دبی ماهانه در منطقۀ مورد بررسی، به صورت شش ماهه است. زمان اوج هارمونیکهای اول (T1) عموماً فروردین ماه و زمان اوج هارمونیک دوم (T2) مابین اسفند و فروردین با یک تناوب شش ماهه مابین مهر و آبان است. با توجه به زمان اوج هارمونیکها مشخص میگردد که رژیم الگوهای دبی بیشینۀ ماهانه تحت تاثیر دو عامل اساسی است. در هنگام بهار (اسفند و فروردین) علت اساسی رخداد دبیهای بیشینۀ ماهانه عامل ذوب برف است و زمان اوج دوم که رخداد آن در پائیز (مهر و آبان) میباشد متأثر از رژیم بارشهای منطقه است که عموماً پاییزه میباشد.
Variability is natural in rivers flow. Rivers flow has large variability in time and space scales. The most part of this variability is due to climatic factors. The main objective of this study is the annual variability of monthly maximum discharge in Mazandaran province. For this purpose, data from 19 stations, which has collected for at least 30 years (87 to 1386 since its establishment in blue), are used. Initial investigation shows that, relative to the maximum monthly discharge occur in spring and fall in the rivers. For detail study harmonic analysis was used. This method showed the highest percentage of variance explained by the first harmonic of 60% was observed in Kasilian station. Annual variability of maximum monthly flow in this station was during the considered period of is generally annually. In Most rivers in the second harmonic has a very large role in explaining the variance of the data. Safarud station PVR2 is more than 68%. Thus the dominant pattern of monthly maximum fluctuations in this area has six-month period. The first harmonic of the peak time (T1), generally occurs in April and the second harmonic peak (T2) between March and April with a six-month alternation between September and October. The peak time of the harmonics, which models the maximum monthly flow is influenced by two fundamental factors. During spring (March-April) due to the occurrence of maximum monthly flow is the melting snow and the second peak occurred in autumn (October-November) is affected by the rainfall regime that is generally fall
Machine summary:
بحث اصلی در این مقاله، تغییرپذیری درون سالانۀ فراوانی دبی بیشینۀ ماهانه در رودهای استان مازندران است.
در این کار بررسی و شناخت الگوی غالب تغییرپذیری بیشینۀ ماهانه و تفاوتهای مکانی آنها در رودهای استان مازندران که یک منطقۀ ویژۀ از لحاظ کشاورزی به حساب میآید، مورد نظر است.
- Time Domain مواد و روشها بحث اصلی در این مقاله، تغییرپذیری درون سالانۀ فراوانی دبی بیشینۀ ماهانه در رودهای استان مازندران است.
جهت بررسی تغییرپذیری درون سالانۀ مقادیر بیشینۀ دبی ماهانه در این منطقه از روش تحلیل هارمونیک 1 استفاده گردیده است.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} - Harmonic Analysis - Spectral - Sine and cosine Functions جدول 1- ویژگیهای مکانی ایستگاههای دبی سنجی بررسی شده {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} هدف از کاربرد تحلیل هارمونیک برای فراوانی مقادیر بیشینۀ دبی ماهانه در این کار، تعیین مولفههای ویژۀ واریانسهای این فراوانیها در استان مازندران است.
2. با توجه به الگوهای هارمونیکهای اول و دوم تغییرپذیری درون سالانۀ دبیهای بیشینۀ ماهانه به طور غالب عموماً ششماهه و شبهسالانه است.
4. در ایستگاههای با فاصلۀ بسیار کم الگوهای تغییرپذیری جریان بیشینۀ ماهانه دارای تفاوتهای نسبتاً زیادی است.
Pulse Generation Models for Daily Intermittent Stream flows, Hydrological Sciences–Journal–des Sciences Hydrologiques, 49(3), 399-411.
Spectral Analysis and Stochastic Modeling of Stream Flow using the Fourier Series.
`Climatic Influences on Stream Flow Variability: A Comparison Between Southeastern Australia and Southeastern United States of America', Wat. Resour.
`Surface Climate and Stream Flow Variability in the Western United States and their Relationship to Large-Scale Circulation Indices'.