Abstract:
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقۀ خاورمیانه و تهدیدات مستمر کشورهای همسایه و غیر همسایه، متاسفانه پروژهها و تاسیسات اقتصادی و زیربنایی بدون ملاحظات دفاعی و امنیتی به صورت یک هدف عریان و تهدیدی قابل دسترس دشمن و هر تهاجمی استقرار یافته است. یکی از اصول پدافند غیرعامل ساخت پناهگاه در جهت کاهش آسیبها در حوزۀ انسانی است، اما آنچه که در این بین مهم مینماید، موقعیت محدودههای مورد نظر جهت ساخت پناهگاههای عمومی است. ازاینرو، این پژوهش به روش کاربردی و توسعهای با هدف مطالعه و بررسی برای مکانیابی پناهگاه از منظر پدافند غیرعامل برای شهر اردبیل، 11 شاخص تاثیرگذار در قالب 3 مولفه «ویژگیهای کالبدی»، «شرایط شهر در وضعیت جنگ»، «معیارهای محیطی- طبیعی» انتخاب شدند و ضرایب اهمیت هر یک از این شاخصها با بهکارگیری فرایند تحلیل شبکهای مورد سنجش قرار گرفت. همچنین، سطح شهر بر اساس شاخصهای مذکور جهت احداث پناهگاهها با تولید لایههای اطلاعاتی و از طریق همپوشانی لایهها، توسط نرمافزار GIS، ارجحترین مکانها جهت سایتهای پناهگاهی در شهر اردبیل مشخص گردید. یافتهها حاکی از این است که بیشترین میزان ضریب اهمیت به معیار" فاصله از مراکز مورد هدف دشمن (214/0) و کمترین میزان ضریب اهمیت به معیار "فاصله از گسل (042/0) تعلق گرفت. نتایج ارزیابیهای صورت گرفته بر اساس معیارهای مختلف پهنههای مرکزی، شرقی و شمال شرقی شهر اردبیل مناسبترین نقاط برای احداث پناهگاههای چند منظوره از منظر پدافند غیرعامل هستند؛ لذا با توجه به پهنههای بهینه مشخص شده، 8 سایت پیشنهادی برای استقرار پناهگاه چندمنظوره در محدودۀ مورد مطالعه مشخص شد و با استفاده از مدل TOPSIS به اولویتبندی این مراکز اقدام شد که نتایج این رتبهبندی نشان داد که پایگاه شماره 1، 6 و 5 بالاترین قابلیت و پایگاه شماره 7 کمترین قابلیت را برای استقرار پناهگاه چندمنظوره دارا ند.
According to Iran’s strategic pisition in the middle east and the ongoing threat of neighboring and non-neighboring countries, unfortunately projects and economic infasturactures have been established without proper defensive considerations as a target for enemy threats and other offensive actions. One of the crucial policiesin passive defense is reduce injuries of people. But what is notably stated here in accordance with the involved policy is the position it has with the area of interest to build public shelters. In order to The present study is an applied and developmental research that aims at studying locate a shelter from the perspective of passive defense in Ardabil, 11 influential indicators were selected. These indicators are made up of 3 components which include: physical features, the condition of the city in a state of war, and environmental criteria. The significance of each of these indicators were measured using network analysis process. The highest value of coefficient of importance was given to the factor namely the distance from the center of the enemy target (.214) and the lowest value of the coefficient belonged to the distance from the fault (.042). Then with the generated information layers and the ovelay of these layers with GIS software, the most preferred locations for building shelters in Ardabil were determined. The results presented that while various locations for the construction of shelters are scattered throughout the city, only east and north-eastern part of the city are the most suitable places to build multi-purpose shelters with regards to passive defense approach.
Machine summary:
ازاینرو، این پژوهش به روش کاربردی و توسعهای با هدف مطالعه و بررسی برای مکانیابی پناهگاه از منظر پدافند غیرعامل برای شهر اردبیل، 11 شاخص تأثیرگذار در قالب 3 مؤلفه «ویژگیهای کالبدی»، «شرایط شهر در وضعیت جنگ»، «معیارهای محیطی- طبیعی» انتخاب شدند و ضرایب اهمیت هر یک از این شاخصها با بهکارگیری فرایند تحلیل شبکهای مورد سنجش قرار گرفت.
نتایج ارزیابیهای صورت گرفته بر اساس معیارهای مختلف پهنههای مرکزی، شرقی و شمال شرقی شهر اردبیل مناسبترین نقاط برای احداث پناهگاههای چند منظوره از منظر پدافند غیرعامل هستند؛ لذا با توجه به پهنههای بهینه مشخص شده، 8 سایت پیشنهادی برای استقرار پناهگاه چندمنظوره در محدودۀ مورد مطالعه مشخص شد و با استفاده از مدل TOPSIS به اولویتبندی این مراکز اقدام شد که نتایج این رتبهبندی نشان داد که پایگاه شماره 1، 6 و 5 بالاترین قابلیت و پایگاه شماره 7 کمترین قابلیت را برای استقرار پناهگاه چندمنظوره دارا ند.
از اين رو در اين تحقيق تلاش شده است با استفاده از GIS و مدلهای تصميمگيري چند معياره به تحلیل مکانهاي مناسب براي استقرار پناهگاه چندمنظوره در شهر اردبیل با رویکرد پدافند غیرعامل پرداخته شود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 1: موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه (منبع: یزدانی و همکاران، 1396: 184) یافتهها و بحث یافتهها در دو قسمت شناسایی نقاط هدف دشمن و میزان اهمیت کاربریهای شهری در هنگام جنگ و شناسایی نقاط بهینه برای احداث و استقرار پناهگاههای چند منظوره با استفاده از تجزیه و تحلیل و استنتاج از بررسیها آورده شده است که در این جا هر کدام به طور جداگانه ارائه میشود.