Abstract:
مطالعه و شناخت عوامل ژئومورفولوژیک محدودکننده در شکلگیری سکونتگاههای جدید و همچنین مدیریت سوانح طبیعی امری ضروری و لازم است. بر این اساس در تحقیق حاضر به آمایش ژئومورفولوژیکی مناطق مسکونی جنوب استان خراسان جنوبی جهت توسعه مناطق مسکونی پرداخته شده است. در این تحقیق بهمنظور بررسی و پهنهبندی مناطق مساعد برای توسعه شهری، 10 پارامتر شیب، جهت شیب، ارتفاع، زمینشناسی، خاک، کاربری اراضی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از سکونتگاه و ژئومورفولوژی بهعنوان عوامل مؤثر در مسئله تحقیق استفاده شده است. روش کار به گونهای است که ابتدا لایههای اطلاعاتی پردازش، فازی سازی و قابلمقایسه شدن، سپس با استفاده از مدل ANP ارزش هر کدام از لایهها محاسبه گردید. در نهایت هر کدام از لایهها در نرمافزار ARC GIS با استفاده از دستور Raster calculator در وزن به دست آمده از طریق مدل ANP ضرب شده و با استفاده از منطق فازی این لایههای اطلاعاتی در محدوده مورد مطالعه با هم تلفیق شدند. در نهایت پس از همپوشانی، نقشه مناطق مساعد برای توسعه شهری در محدوده مورد مطالعه براساس تلفیق دو مدل فازی و ANP بدست آمده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که حدود 59 درصد مساحت منطقه مورد مطالعه، با مساحتی حدود 17545 کیلومترمربع، در طبقات بسیار نامناسب و نامناسب واقع شده که نشان از محدود بودن مکانهای مناسب با توجه به شرایط ژئومورفولوژیکی منطقه جهت فعالیتهای ساختوساز و ساخت مناطق سکونتگاهی جدید است.
Study and understanding of geomorphological factors limiting the formation of new settlements as well as natural disaster management is the essential and necessary. On this basis, in the present study the territoial planning geomorphological residential areas south of Razavi Khorasan province has been the development of residential areas. Methods such is, the first layer of information provided, and fuzzy and have been comparable then, using ANP model calculated the value of each of the layers. Finally, each of the layers in Arc GIS software using the command Raster calculator in weight obtained by ANP model multiplied and using fuzzy logic data layers are combined. Finally after the overlay, map of suitable areas for urban development in the study area based on combining the fuzzy model and ANP have been obtained. According to the final result of suitable areas for purposes of urban development is divided into five class. Reviews zoning map and the classes it represents unfavorable geomorphological conditions much of the area for construction activities and the creation of new settlements. Approximately 59 percent of the study area which has an area of about 17545 square kilometersm, the classes are very unsuitable and unsuitable located and approximately 19.5 percent the study area has an area of about 5786 square kilometers is The classes are very suitable and suitable are located, Which indicates the limitation of appropriate places according to the geomorphological conditions area for construction activities and construction of new residential areas. The studied area is geomorphologically potent with a lot of restrictions due to the presence of mountainous, hills and sand dunes that need to be considered by planners in development projects.
Machine summary:
آمایش ژئومورفولوژیکی جنوب استان خراسان رضوی جهت توسعه مناطق مسکونی بر اساس تلفیق مدل فازی و ANP انور مرادی1*، عباس علیپور2، حمیدگنجائیان3 1دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران 2عضو هیاتعلمی دانشگاه جامع امام حسین (ع) 3دانشجوي دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران تاريخ دريافت: 23/5/1396 ؛ تاريخ پذيرش: 8/2/1397 چکيده مطالعه و شناخت عوامل ژئومورفولوژیک محدودکننده در شکلگیری سکونتگاههای جدید و همچنین مدیریت سوانح طبیعی امری ضروری و لازم است.
علاوه بر این مطالعات دیگری نیز در خصوص آثار توسعه شهری بر پهنههای دارای ارزش زیباییشناختی (سعیدی و همکاران، 1397)، آثار توسعه شهری بر میراث ژئومورفولوژیکی شهری ( مقیمی و همکاران، 1397؛ مرادی پور، 1398)، سطحبندی سکونتگاههای شهری (نظم فر و همکاران، 1397)، پهنهبندی آمایشی جهت توسعه کاربریهای مناسب و بهینه توسعه گردشگری (یمانی و همکاران، 1396) توسعه فیزیکی شهر (شکوهی و شاددل، 1397؛ سالاری و همکاران، 1397؛ حاتمی نژاد و همکاران، 1398)، مکان گزینی شهر با رویکرد مخاطره شناسی و غیره انجام شده که نتایج هر کدام میتواند در آمایش ژئومورفولوژیکی جهت توسعه مناطق مسکونی بسیار حائز اهمیت باشد.
روش تحقیق در این تحقیق بهمنظور بررسی و پهنهبندی مناطق مساعد برای توسعه مسکونی از 10 پارامتر شیب، جهت شیب، ارتفاع، زمینشناسی، کاربری اراضی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از سکونتگاه و ژئومورفولوژی بهعنوان عوامل مؤثر در مسئله تحقیق؛ و همچنین از دو روش منطق فازی و ANP جهت تجزیه و تحلیل دادهها و انتخاب مکان بهینه استفاده شده است.