Abstract:
مخاطرات طبیعی بخشی از جهان پیرامون ما بوده و همیشه یک خطر جدی برای توسعه به شمار رفته و خواهند رفت، به عبارتی زندگی بشر بدون در نظر گرفتن این مخاطرات غیرقابل تصور خواهد بود. توسعه زندگی اجتماعی به ویژه شهرنشینی و گسترش روزافزون شهرها نیز ابعاد این حوادث را وسعتی دوچندان بخشیده و همواره یکی از دغدغههای اصلی تمامی مدیران شهری و شهروندان بررسی شیوههای مقابله با این بحرانها بوده است. نکته حائز اهمیت این است که از وقوع بحران نمیتوان جلوگیری کرد اما تمرکز و توجه برنامهریزی بحران شهرها در مرحله آمادگی میتواند باعث کاهش تلفات انسانی و خسارات مالی در اثر بروز سوانح گردد. در این بین پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران در فاز پیشگیری، آمادگی و مقابله در بحرانهای مختلف بهویژه بحرانهای طبیعی بزرگ نظیر زلزله، در شهر تهران به عنوان پیشرو عمل مینمایند که طرح اولیه احداث این پایگاهها به دهه گذشته بازمیگردد. تردیدی وجود ندارد که عملکرد کارآ و مؤثر این پایگاهها ارتباط زیادی با نحوه مکانیابی آنها در سطح شهر و مناطق شهری دارد بهطوریکه علاوه بر تأمین ایمنی پایگاه بخصوص در برابر سوانح، امکان ارائه خدماترسانی مناسب به مناطق بحراندیده را با توجه حوزه عملکردی آن فراهم سازد. با توجه به اینکه یکی از عوامل اصلی در مدیریت بحران، امداد در ساعات اولیه و روزهای نخستین بحران بوده و همچنین نحوه امداد و حوزه عملکردی تحت پوشش آن نیز ملاک دیگری در فرماندهی و مدیریت آن میباشد، لذا پژوهش حاضر به دنبال ساماندهی مراکز خدمات پشتیبانی مدیریت بحران در موقعیتهای بحرانی در پهنه جنوب غرب تهران برای منطقه 18 بوده و برآنست با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره و روش تحلیل فضایی (GIS)این قابلیت و توانمندیها را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد.
Natural disasters are amongst main parts of our life and they have been regarded and will be regarded as a permanent thereat to development, in other words human daily life cannot be assumed without natural disasters. The development of social life especially urbanization, and the continuing expansion of the cities also increase the importance of these issues (natural disasters and their impacts on human life) for urban governors in a way that one can claim that one of the most crucial concerns of citizens and urban governors is to find appropriate solutions to deal with these crisis. It should be taken into consideration that it is impossible to preclude these disasters but to prepare for a good reaction for these disasters can be a good solution to decrease post damages casualties to the cities. Herein, Crisis Management Supportive Bases in terms of prevention, preparation and dealing with the crisis play a key role especially in Tehran and in time of natural disasters. The advent of these supportive bases goes back to previous decade. There is no doubt that high level and efficient function of these bases has a striking correlation with the way they are located in both urban and regional level in a way that in addition to providing security of the bases especially versus disasters, they could be, based on the service area, able to provide the areas of crisis with good services. According to the fact that one of the most dimensions of dealing with disasters is to help people in crisis in early hours of the disaster, and also the functional region of the crisis area is of great importance to be considered, herein, this paper tries to organize Crisis Management Supportive Service Bases in catastrophic occasions in southwestern parts of Tehran for region 18.
Machine summary:
دراینبین، پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران در فاز پيشگيري، آمادگي و مقابله در بحرانهاي مختلف بهویژه بحرانهاي طبيعي بزرگ نظير زلزله، در شهر تهران بهعنوان پیشرو عمل مینماینداین پژوهش با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره (MCDM) و تحلیلهای فضایی این قابلیت و توانمندیها را در محیط نرمافزای Arc Gis مورد سنجش و ارزیابی قرار داده است.
با توجه به این که پایگاههای پشتیبانی بهویژه در شرایط بحرانی نقش بسیار مهمی را در سازماندهی و مدیریت بحران بر عهدهدارند؛ لذا لازم است با بررسی دقیق و مطالعات جامع، مکانی مناسب برای احداث این نوع کاربریها در سطح شهر صورت گرفته شود تا در جهت ارتقاء کارآمدی و بهرهبرداری از آن مؤثر واقع گردد.
(رجوع شود به تصوير صفحه)شکل 2: موقعیت محدوده مورد مطالعه بحث اصلی شاخصهای مناسب جهت استقرار پایگاههای چند منظوره مدیریت بحران: با توجه به این که پایگاههای پشتیبانی بهویژه در شرایط بحرانی نقش بسیار مهمی را در سازماندهی و مدیریت بحران بر عهده دارند؛ لذا لازم است با بررسی دقیق و مطالعات جامع، مکانی مناسب برای احداث این نوع کاربریها در سطح شهر در نظر گرفته شود تا در جهت ارتقاء کارآمدی در انجام فعالیتهای آن مؤثر واقع گردد.
طبق بررسیهای انجام شده است که از شاخص (Sj)یا بهترین ترکیب و (Rj) یا بدترین ترکیب در قالب تکنیک وایکور، جهت رتبهبندی فضایی به منظور یافتن مکانهای مناسب استقرار پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران در منطقه مورد مطالعه و در نهایت ضریب Qi استفاده شده است که طیفی بین 0.