Abstract:
مسأله لغزش مالی در میان کارگزاران حکومتی امری است که در گذر تاریخ، جوامع مختلف بدان مبتلا بودهاند. بنابراین شایسته است که حاکمان چارهای برای آن اندیشیده تا آسیبزایی آن را مدیریت نمایند. از آنجا که کارگزاران حکومت علوی نیز از این امر به دور نبودهاند به سبب جایگاه امیرالمؤمنین(ع) در نظام اندیشهای امامیه و الگوگیری از رفتار ایشان، شیوه مواجهه حضرت با این مسأله به عنوان پرسش این جستار مورد واکاوی قرار گرفته است. در بررسی تاریخی دادههای اسنادی منابع کهن، اهتمام امام(ع) در پیشگیری بر اموری بسان شایستهگزینی، عنایت به حقوق کافی، ارزیابی نامحسوس و ... بوده و امام(ع) به سادگی از اخبار لغزش مالی کارگزارانش چشم نمیپوشید. در استقراء و بررسی لغزشهای مالی روی داده، از راهکارهای مورد استفاده حضرت نیز میتوان به اطلاعرسانی خیرخواهانه، بررسی اخبار لغزش مالی، بازنگاهداشتن مسیر اصلاح، پیگیری و بازگرداندن اموال و مجازات اشاره داشت. اما نکته اصلی آن است که در پیمودن تمامی این مراحل اهتمام اصلی امام(ع) بر موعظه نیکو و اصلاح درونی کارگزار خاطی بوده است
The issue of financial slippage among the agents of governments has always existed in the history of various societies. It is therefore worthwhile for the rulers to think of a way to manage it. Since the agents of the Alavi government were also affected by this, due to the position of Amir al-Mu'minin (AS) in Imamiyah system of thought and modeling of his behavior, Imam's (AS) method of dealing with this issue has been investigated as the question of this study. The historical review of the archival data of ancient sources shows that Imam (AS) has always attempted to prevent such matters by observing meritocracy, adequate salaries, intangible evaluation, and etc. Imam (AS) simply did not ignore the financial slip news of his agents. In inducing and investigating financial slips, the strategies used by Imam (AS) included benevolent information giving, review of financial slip news, keeping the correction path open, prosecution, restitution and punishment. However, the main point was that in all those steps, Imam's (AS) main focus was on the good sermon and the internal correction of the servant.
Machine summary:
روش پژوهش با رجوع به منابع كتابخانهاي، در نخستين گام با بازخواني دادههاي تاريخي ديرينِ نگاشتهها، اهتمام امام علي× به امر پيشگيري از افتادن كارگزاران حكومت علوي به لغزشگاههاي مالي بيان خواهد شد و در ادامه با استقراي لغزشهاي ماليِ بروز يافته توسط كارگزاران عصر علوي، به اقدامات عملي امام علي× در مواجهه با لغزشها پرداخته خواهد شد تا از اين رهگذر سيره مديريتي ايشان در مسئله لغزش مالي كارگزاران ترسيم گردد.
ترسيم سيره مديريتي اميرالمؤمنين علي× در مسئله لغزش مالي كارگزاران حكومت علوي مستلزم كاويدن دادههاي تاريخي ديريننگاشتهها در دو امر است: نخست آنكه امام علي× به هنگام انتخاب كارگزاران و همچنين در دوران خدمت ايشان، نسبت به احتمال فروغلطيدن آنان در لغزشهاي مالي به چه شاخصههاي پيشگيرانهاي توجه داشته است و ديگر آنكه در زمان بروز لغزش مالي از جانب كارگزاران، امام علي× بهعنوان حاكم جامعه چه رفتاري را در پيش گرفته است؟ در مورد لغزش مالي نيز بايد گفت هرگونه تصرف در اموال بيتالمال كه كارگزار حكومتي بر اساس آموزههاي دين اسلام حق تصرف در آن را نداشته است در قلمرو دادهاي اين مطالعه تاريخي خواهد بود.
اينكه حضرت بر خود ميبيند كه كارگزار حكومت علوي را به سادهزيستي رهنمون شود با اينكه هزينهكرد اين آراستگي و تجمل از اموال بيتالمال نبوده و از مال شخصي كارگزار بوده است، ميتواند نشان از جايگاه رعايت سادهزيستي توسط كارگزاران در نزد امام داشته باشد.
3. عنايت به حقوق مالي كارگزاران از ديگر محورهاي پيشگيرانه قابل رصد در رفتار امام علي× نسبت به لغزش مالي كارگزاران حكومت علوي، توجه به مسئله پرداخت مناسب حقوق مالي اين افراد است.