Abstract:
عبارت «وَمَا مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ یَطِیرُ بِجَنَاحَیْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُکُمْ» در آیهی 38 سورهی انعام، یکی از مواضع مورد اختلاف مفسران است که گروهی، این عبارت را با توجه به ارتباط با آیات قبل تفسیر کرده و آن را دلیلی بر قدرت خداوند در نزول آیهی خواستهشده از طرف کفار دانستهاند. گروهی دیگر، به تفسیر مستقل این بخش پرداخته و وجوهی چون شباهت انسان و سایر موجودات در مخلوق بودن، شناخت و عبادت خدا، ضبط اعمال برای روز حشر، امت بودن و زندگی اجتماعی داشتن، هدایت و... را میان انسان و حیوان مشترک دانستهاند. توجه به ارتباط میان این آیه با آیات قبل و همچنین توجه به مفهوم واژهی «امم»، بحث اعجاز علمی را در این آیه برجسته ساخته و نشان میدهد که امت بودن حیوانات و تعاملات اجتماعی آنها، میتواند همان آیهای باشد که کفار خواستهاند؛ اما همانطور که در آیهی 37 آورده شده، «وَلَکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُونَ».
The clause “… and there is no animal that walks upon the earth nor a bird that flies with its two wings but (they are) genera like yourselves.” in the 38th verse of Surah al-Ana’m is one of the controversial issues among the commentators of the Quran. Some of them have interpreted it considering the preceding verses and have taken it as a proof of the power of God in the revelation of the verse requested by the infidels. Some others have interpreted it independently and have considered such features as similarity between man and other beings in being creatures, knowing God and worshiping Him, the recording of deeds for the day of Resurrection, being an ummah and having social life, guidance, etc. which are common to man and animals. Paying attention to the relationship between this verse and the preceding verses and also considering the meaning of the word ‘omam’ (communities) highlights the issue of scientific miracle in this verse and demonstrates that animals’ being omam and their social interactions can be the same verse requested by the infidels. However, as the 37th verse says, “But most of them do not know”.
Machine summary:
ابوالفتوح رازي ، ٢٨١/٧؛ ميبدي، ٣/ ٣٤٣؛ بغـوي ، ١٢٢/٢؛ فخـررازي ، ٥٢٣/١٢ــ٥٢٦؛ ابـن عربـي، ٧٧/٢ــ٧٨؛ ابن کثير، ٢٢٦/٣ـ٢٢٧؛ ابن عادل ، ١٢٣/٨ـ١٢٤؛ سيوطي ، ١١/٣؛ خطيب شربيني ، ٤٨٥/١؛ آلوسـي، ١٣٥/٤ــ١٣٩؛ شوکاني ، ١٣٠/٢؛ صاوي ، ٤٤٤/١؛ ابن عاشور، ٨٦/٦ـ٩٠؛ قطب ، ١٠٨٣/٢ـ١٠٨٥؛ رضـا، ٣٨٩/٧ــ٤٠٣؛ حـائري طهراني ، ١٦٤/٤ـ١٦٥؛ آلغازي ، ٣٣٨/٣ـ٣٣٩؛ بلاغي، ٢٠١/٢؛ خسرواني ، ٦٣/٣ـ٦٦؛ صديق حسن خان ، ٣٦٨/٢؛ صادقي تهراني ، الفرقان في تفسير القرآن بالقرآن و السنه ، ١٠/١٠ـ١٥؛ فضل الله ، ٨٨/٩ـ٩١؛ مدرسي، ٥٨/٣؛ طيـب ، ٥٨/٥ـ٦١؛ قرشي بنابي ، تفسير احسن الحديث ، ٢١٥/٣ـ٢١٦؛ قرائتي ، ٤٤٨/٢ـ٤٥٤؛ صـادقي تهرانـي، الـبلاغ فـي تفسير القرآن بالقرآن، ١٣٢؛ شحاته ، ١٢٦١/٤ـ١٢٦٢؛ حسيني همداني ، ٣٠٠/٥ـ٣١٠؛ شعراوي ، ٣٦٠٨/٦ــ٣٦١١؛ امين ، ٣٥/٥ـ٣٧؛ داورپناه ، ١٧٤/١٢ـ١٧٥؛ مقاتل بن سليمان ، ٥٦٠/١؛ ماتريـدي، ٧٩/٤ــ٨٠؛ طوسـي، ١٢٧/٤ــ ١٣٠؛ واحدي، ٣٥٢/١؛ مکي بن حموش ، ٢٠١٣/٣ـ٢٠١٧؛ جرجاني ، ٦٠٦/١؛ طبرسي، مجمـع البيـان فـي تفسـير القرآن، ٤٦١/٤؛ ابن جوزي ، ٢٦/٢؛ ابوحيان ، ٥٠٠/٤ـ٥٠٤؛ سيواسي، ١٣/٢ـ١٤؛ مغنيه ، التفسير الکاشف ، ١٨٥/٣.
اينکه عبارت «وما مِنْ داّبۀٍ فِي اْلأرْضِ ولا طائِر يطِيرُِ بجناحيْه ِ»، اشاره به خلقت همه چيز توسط خدا دارد (رأي دسته ي اول) و اين نشان از قدرت خداوند خالق است و اينکه خـدا قطعاً ميتواند آيه اي که خواسته ايد را بياورد، وجه ديگري است که در آراء برخي مفسـرين مطرح شده و در کنار آراء پيشين ، اين آيه را به آيات قبل از خود پيوند مـي زنـد (خطيـب 1 شربيني ، ٤٨٥/١؛ فيض کاشاني ، تفسير الصافي، ١١٨/٢؛ خفاجي ، ٨٤/٤ و...