Abstract:
استخاره به معنای طلب خیر، عبارت است از عملی که شخص هنگام متحیر شدن بین دو امر، به وسیله آن یکی از دو امر را برمی گزیند و از امور دینی بسیار رایج در جامعه است که انواع مختلفی دارد و معروفترین آنها، استخاره با تسبیح و قرآن است. به دلیل وجود قاعده تسامح در ادله سنن، در ادله استخاره به عنوان یک عمل مستحب تسامح شده و بدون بررسی دقیق، انواع مختلف آن را از آموزههای اهل بیت) ع (دانسته و به آن عمل شده است. مانع شدن این امر از اجرای بعضی طرحها در بعضی مواقع، سبب شد تا به بررسی مشروعیت اصل استخاره و انواع آن بپردازیم. لازمه ی این کار، بررسی قاعده تسامح در ادله سنن
بود که پس از بررسی و نقد آن، لزوم بررسی دقیق سند و متن ادله استخاره را ثابت کردیم. بعد از بررسی و نقد احادیث موجود در باب استخاره و نظرات موافقین و مخالفین، به بطلان مشروعیت استخاره با قرآن و تسبیح، و اثبات برتری استخاره با نماز و دعا و مشورت رسیدیم.
Machine summary:
استخاره با تسبیح: 1-3- در باب استخاره با تسبیح با قاطعیت میتوان گفت که هیچ حدیث مسندی از اهل بیت (ع) وجود ندارد و آنچه هست چندین خبر مرسل هستند از جمله حدیثی که از طریق سید محمد بن محمد الآوی به امام صادق (ع) منسوب شده است که میفرمایند:« مَنْ أَرَادَ أَنْ يَسْتَخِيرَ اللَّهَ تَعَالَى فَلْيَقْرَأِ الْحَمْدَ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ ثُمَّ يَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ لِعِلْمِكَ بِعَاقِبَةِ الْأُمُورِ وَ أَسْتَشِيرُكَ لِحُسْنِ ظَنِّي بِكَ فِي الْمَأْمُولِ وَ الْمَحْذُورِ اللَّهُمَ إِنْ كَانَ أَمْرِي هَذَا مِمَّا قَدْ نِيطَتْ بِالْبَرَكَةِ أَعْجَازُهُ وَ بَوَادِيهِ وَ حُفَّتْ بِالْكَرَامَةِ أَيَّامُهُ وَ لَيَالِيهِ فَخِرْ لِي بِخِيَرَةٍ تَرُدُّ شَمُوسَهُ ذَلُولًا وَ تَقْعَصُ أَيَّامَهُ سُرُوراً يَا اللَّهُ إِمَّا أَمْرٌ فَآتَمِرَ وَ إِمَّا نَهْيٌ فَأَنْتَهِيَ اللَّهُمَّ خِرْ لِي بِرَحْمَتِكَ خِيَرَةً فِي عَافِيَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ يَأْخُذُ كَفّاً مِنَ الْحَصَى أَوْ سُبْحَةً» (ابن طاووس، ۱۴۰۹، ص 272).
5-3- توجه به سطر ششم از صفحه هفتم: علامه مجلسی میگوید از امام صادق (ع) روایت شده هر گاه خواستی با قرآن استخاره کنی، بعد از بسم الله میگویی «إِنْ كَانَ فِي قَضَائِكَ وَ قَدَرِكَ أَنْ تَمُنَّ عَلَى شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ بِفَرَجِ وَلِيِّكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى خَلْقِكَ فَأَخْرِجْ إِلَيْنَا آيَةً مِنْ كِتَابِكَ نَسْتَدِلُّ بِهَا عَلَى ذَلِكَ» سپس قرآن را باز میکنی و شش ورقه میشماری و از ورقه هفتم، شش سطر میشماری و به آن عمل میکنی (محمدباقر مجلسی، ۱۴۰۳، ج 88، ص 246).
طبرسی و سید بن طاووس، این دستورالعمل را به عنوان روایت نقل نمیکنند و آن را به معصوم منتسب نمیکنند (ابن طاووس، ۱۴۰۹، ص 277) اما علامه مجلسی همین دستورالعمل را با همین لفظ از امام صادق (ع) نقل میکند (محمدباقر مجلسی، ۱۴۰۳، ج 88، ص 245).