Abstract:
واژه رضوان از واژههای کلیدی در نظام معنایی قرآن کریم است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی توصیفی و با رویکرد معناشناختی به بررسی ماده «رضوان» و تحلیل حوزه معنایی آن در قرآن میپردازد. «رضوان» بر محور همنشینی با «رحمت»، «مغفرت»، «فضل»، «تقوا» و در سطح جانشینی با «فوز»، «فلاح» و «قرب» پیوند معنایی دارد. واژه «حب» همسو با رضوان است؛ چنانچه واژگان متقابل با رضوان «سخط»، «مقت» و «غضب» میباشد. تحلیل معنایی رضوان در قرآن نشان میدهد این واژه کاملا جنبه روحانی و معنوی داشته و اختصاص به خداوند متعال دارد. واژه رضوان در جهانبینی قرآن کریم نشاندهنده بالاترین مرتبه تکاملی است که یک انسان میتواند در راستای تحقق هدف آفرینش خود و تشریع الهی به آن دست یابد.
The word Razwan is one of the key words in the semantic system of the Holy Qur’an. Using a descriptive-analytical and a semantic approach this paper seeks to study the word “Razwan” in the Holy Qur’an. Synonymously, Razvan has a semantic link with “mercy”, “forgiveness”, “bounty” and “piety” but similarly has a semantic link with “success”, “salvation” and “closeness”. The word "love" is equivalent to the word “Razvan”; just as the words “discontent”, “aversion” and “anger” contradicts Razvan. The semantic analysis of Razvan in the Qur’an shows that this word is quite spiritual and is restricted to the Almighty God. The word Razwan in the worldview of the Holy Qur’an indicates the highest stages of perfection that can be achieved in line with the purpose of creation and the divine law.
Machine summary:
راههای نیل به «رضوان الهی» از منظر قرآن چیست؟ پژوهش حاضر نه صرفاً به لغتپژوهی «رضوان»، بلکه به معناشناسی جامع «رضوان» پرداخته است؛ براساس تحلیل معناشناختی «رضوان»، این واژه وقتی داخل نظام معنایی قرآن شده، هالهای از قداست و عظمت خاصی به خود گرفته، بهگونهايكه معنای قرآنی آن از صِرف معنای وضعی لغوی ممتاز گشته و تنها به خداوند اختصاص یافته است.
«رضوان» در سطح معنای نسبی و در نظام معنایی قرآن، تعالی معنایی یافته و به خداوند اختصاص پیدا کرده است؛ چنانچه راغب اصفهاني مینویسد: ازآنجاکه بزرگترین رضا، رضایت خداوند متعال است، رضوان در قرآن ویژه خداوند متعال معرفی شده است (راغب اصفهانی، 1412ق، ماده «رضی»).
2. روابط معنايی رضوان در کاربردهای قرآنی چنانچه در دانش معناشناسی مطرح شده است، مجموعهای از روابط معناییِ دارای طرح در میان دستههای مختلف واژههای یک زبان، حوزه یا میدان معنایی تشکیل میدهد؛ حال با توجه به اعجاز نظم و چینش آیات میتوان گفت واژگانی که به همدیگر در قرآن عطف شده یا با همآیی دارند، از باب تفنن در تعبیر نبوده و بیارتباط با یکدیگر نیستند، بلکه نوعی سنخیت و ارتباط معناداری میان آنها حاکم است؛ واژه رضوان نیز در قرآن با واژگان مختلفی ارتباط داشته و حوزههای معنایی متعددی تشکیل میدهد.
آیه کریمه با اشاره به رضوان الهی، آن را همان فوز بزرگ دانسته است؛ چنانچه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه در عبارت «ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظيمُ» حصر وجود دارد، چنین بیان میکند که رضوان الهی حقیقت هر فوز عظیمی است؛ حتی فوز و رستگاری به بهشت و نعمات آن (طباطبائی، 1417ق، ج9، ص339).