Abstract:
مناطق شرقی گیلان از جمله اولین مناطقی است که مذهب شیعه در آن رواج پیدا کرد. در تعدادی از بقعههای این مناطق، نقاشی دیواری بر روی گچ شامل شرح مصائب وارده بر امام حسین (ع) و اهل بیت او در روز عاشورا، معراج پیامبر همراه با براق در حال اهدای انگشتری به شیر (حق جانشینی به حضرت علی (ع))، حضرت علی (ع) در حال نبرد با اژدها، امام رضا (ع) به عنوان ضامن آهو، امام کاظم (ع) در زندان هارون و...موجود است. تاریخهای موجود در برخی از این آثار، حاکی از تعلق آنها به دوره قاجار است. اما به نظر میرسد پیدایش دیوارنگارههای بقاع مربوط به دوره صفوی و همزمان با اشاعهی مذهب شیعه اثناعشری باشد.
در پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به این پرسشها هستیم: دیوارنگارههای موجود در بقاع در راستای برآورده کردن کدام نیازهای جامعه شکل گرفته است؟ پراکنش بقاع دارای نقاشی در مناطق مختلف گیلان به چه صورت است؟ هدف از این تحقیق مشخص کردن جنبههای مختلف عقاید شیعه بر روی نقوش دیواری بقعهها است.
The eastern regions of Gilan are among the first areas where Shi'a religion was prevalent. In a number of religious monuments (boghe) of these areas, a painting on the plaster is available includes a description of the suffering of Imam Hussein (as) and his companions on Ashura day, the Mi'raj of Prophet with Donating a ring to a lion (the right of succession to Imam Ali (as)), Ali (as) is fighting the dragon, Imam Reza (AS) as the guarantor deer, Imam Kazim (AS) in the Harun Prison and....The dates available in some of these works indicate their belonging to the Qajar period. But it seems that the Appearance of the boghe wall paintings is related to the Safavid period and simultaneously with the spread of Shiite religion.
In the present research, we seek to answer these questions: boghe wall paintings have been created to meet the needs of the community? What is the dispersion of boghe in different regions of Guilan? The purpose of this research is to identify the various aspects of Shi'a beliefs on the boghe wall paintings.
Machine summary:
نمود هنر شیعی در بقعه های گیلان (با تأکید بر رویکرد مطالعات تاریخ فرهنگی ) 1 سولماز رئوف 2 جواد نیستانی 3 سیدمهدی موسوی کوهپر گیلان از جمله اولین مناطقی است کـه مـذهب شـیعه در آن رواج پیـدا کـرد.
- پایان نامه ای با عنوان «بازتاب باورهای شیعی در بناهای مذهبی مازندران تا پایـان دورة قاجار» توسط علی اصغر کلانتر در دانشگاه شاهد در سال ١٣٨٨ تدوین شده است که بسیاری از موتیف های موجود در هنر اسـلامی ، از جملـه مقـرنس ، اسـلیمی ، گنبـد، ضریح ، آب ، شیر و غیره را در ارتباط با بازتاب باورهـای شـیعی در بناهـای مـذهبی مازندران مطرح کرده است .
- مقاله ای که به ظاهر ارتباط نزدیکی با موضوع مورد بحث در این پژوهش دارد، با عنوان «تجلی باورهای شیعی در مضامین عاشورایی دیوارنگاره های بقاع متبرکه گیلان » توسط پریسا شاد قزوینی در فصلنامه شیعه شناسی به رشتۀ تحریر درآمده است .
همان طور کـه از عنوان این مقاله پیداست ، نویسنده فقط به موضوعاتی کـه بـا واقعـۀ کـربلا ارتبـاط دارند و در نقوش بقعه ها به کار رفتند، اشاره کرده و ناگفته پیداست که ایـن مضـامین نمود عقاید شیعی می باشند؛ زیرا واقعۀ کربلا فصل مشـترک همـۀ فرقـه هـای مـذهب شیعه است .
بقعۀ آقا سیدابراهیم ، روستای باباجان دره ، املش (عکس از نگارندگان ) قیام مختار از موضوعات دیگری که به وضوح در بیشتر بقعه های گیلان نقـش شـده ، صـحنه انتقـام گیـری مختار است که بعد از مرگ امام حسین (ع ) و یارانش روی داد (تصـویر٢).