Abstract:
هجوم نیروی انگلیس، شوروی و آمریکا در شهریور 1320 به ایران و استعفای رضاشاه منجر به ورود این کشور به جنگ ناخواسته‌ای گردید که تبعات مختلفی در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در پی داشت که این تبعات اثر عملی خود را به سرعت در وجوه مختلف جامعه نشان داد. در این تحقیق، تسلط دول خارجی بر گمرکات به عنوان نمونه‌ای از این تبعات مورد ارزیابی و پژوهش قرار گرفته است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با به کارگیری اسناد آرشیوی، در پی پاسخ به این پرسش است که پیامدهای حضور متفقین بر اقتصاد گمرکی چه بود؟ براساس یافته‌های پژوهش، متفقین با انعقاد پیمان سه جانبه، زمینه دخالت مستقیم خود را گمرکات شمال و جنوب ایران فراهم نمودند و این مداخله موجب اخلال در سیستم گمرکی کشور، کاهش درآمدهای گمرکی و خسارت مالی فراوان به این مجموعه اقتصادی کشور گردید.
British invasion, the Soviet Union and American In 1320 (September
1941). In Iran And Reza Shah's abdication Leading to unwanted entry
into the war was Different consequences in the political, economic,
social and followed And the consequences of their practical effect
quickly showed different aspects of community. In this study, the
dominance of foreign countries in customs as an example of the
consequences is assessed and investigated. This article analytical
method and using archival documents, to answer the question of what
the consequences of the customs Allied presence on the economy?
Based on these findings, allied with the signing of the Tripartite Pact,
areas north and south of Iran provided the direct involvement of their
customs. This intervention might jeopardize the country's customs
system, reduced customs revenues and widespread damage to the
economy of the country.
Machine summary:
مهم‌ترین مساعدت‌های دولت ایران به متفقین در زمینه امور گمرکی از این قرار است: واگذاری ساختمان‌های گمرک به متفقین: تمامی اتاق‌ها، انبار، محوطه‌ها، اسکله‌ها و حتی منازل کارمندان گمرک در بندر شاهپور (بندر امام خمینی کنونی) و یک اتاق با امکانات آب و برق در گمرک خسروی در اختیار کامل ارتش انگلیس قرار گرفت و همچنین تمام محوطه‌های گمرک خرمشهر و پنج انبار بزرگ به همین شکل به اختیار ارتش آمریکا در آمد (سازمان ملی اسناد ایران، شماره مدرک 240016006، محل در آرشیو 1آآ1ن406، شماره سند390).
از موارد دیگر که مشمول معافیت گمرکی قرار گرفت مجلات، روزنامه‌ها و فیلم‌هایی بود که از طرف دولت انگلیس وارد کشور می‌گردید (مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه ایران، سال 1320، کارتن 14، پرونده 16، شماره سند5).
رقم کل کالاها و مواد خوارباری که بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی در فاصله سال‌های 1321 تا 1324 توسط متفقین از ایران خارج شده به 819581 ریال می‌رسد (سازمان ملی اسناد ایران، شماره مدرک 240016996، محل در آرشیو 1آآ1ن406، سند شماره392).
از دیگر تبعات حضور انگلیسی‌ها در گمرک این بود که برخی اشخاص و بنگاه‌ها، کالاهایی از قبیل مشروبات و موادغذایی را تحت این عنوان که برای مصرف ارتش انگلیس بود، بدون رعایت مقررات گمرکی و پرداخت حقوق و عوارض وارد و همچنین خواربار و مواد غذایی محصول کشور را به نام ارتش انگلیس بدون اجازه قبلی دولت از نقاط مرزی غرب و جنوب خارج می‌نمودند که وضعیت زیانباری را برای کشور ایجاد می‌کرد (همان، شماره سند13).
(
, 
, 
)
