Abstract:
ایالت فارس در دوره قاجار از مهم‌ترین ایالات کشور بود که معمولا توسط یکی از شاخص‌ترین شاهزادگان با شیوه‌ای مستبدانه اداره می‌شد. استانداری دکتر مصدق در فارس به عنوان نخستین تجربه‌ی مدیریتی وی از جنبه‌های مختلف متمایز و استثنایی بود. پرسش مطرح در این پژوهش بررسی عملکرد و اصلاحات دکتر مصدق در دوران استانداری فارس و علت توقف و ناکامی آن با تکیه بر منابع واسناد موجود با رویکردی توصیفی و تحلیلی است. دکتر مصدق با خواست بزرگان و نیروهای سیاسی فارس به استانداری رسید و در این دوران با رویکردی بدیع برخی اصلاحات اساسی را در زمینه‌ی برقراری امنیت، قانونگرایی، مبارزه با فساد و توجه به منافع عمومی اجرا کرد. موفقیت وی به زودی موجب رضایت و محبوبیت گسترده‌ای شد که تا آن زمان سابقه نداشت، در حالی که اصلاحات دکتر مصدق به زودی به ثمر نشست، برخی موانع موجب بن‌بست حرکت اصلاحی وی شد. وقوع کودتای 1299ش. و بازتاب آن در فارس، مهم‌ترین عامل و مانع تداوم حرکت اصلاحی دکتر مصدق بود.
Fars state was one of the most prominent provinces in the Qajar period
ruled by the most outstanding princes in an authoritarian manner. Dr.
Mosadegh, the governor of Fars Province, was regarded distinctive and
exceptional as his first managerial experience in various aspects. The
question proposed in this study was to evaluate the performance and
reforms in the Dr. Mosadegh's governing period and the reasons of its
failures and disability to continue relying on the available resources
and documents applying descriptive and analytical approach.
Dr. Mosadegh became the governor of Fars State with great demands
and political forces, and the novel approach of reforms in the areas of
security, rule of law, fight against corruption, and running essential
public interests. His success came wide satisfaction and popularity
which was unprecedented.While Dr. Mosadegh's reforms were
effective, some obstacles led to deadlock on his reforming movements
.The 1299 coup, its repercussion in Fars, was the most important factor
to prevent the continuation of his reforming movement.
Machine summary:
استانداری فارس، نخستین تجربه‌ی مدیریتی دکتر مصدق و علت ناکامی آن محمّدرضا علم مسعود شفیعی سروستانی چکیده ایالت فارس در دوره قاجار از مهم‌ترین ایالات کشور بود که معمولاً توسط یکی از شاخص‌ترین شاهزادگان با شیوه‌ای مستبدانه اداره می‌شد.
دکتر مصدق با خواست بزرگان و نیروهای سیاسی فارس به استانداری رسید و در این دوران با رویکردی بدیع برخی اصلاحات اساسی را در زمینه‌ی برقراری امنیت، قانونگرایی، مبارزه با فساد و توجه به منافع عمومی اجرا کرد.
بر این اساس مبارزه عملی با فساد رایج در میان کارگزاران ایالتی و توجه به انضباط مالی در جهت تقویت خزانه ملی از نخستین جهت‌گیری‌های دکتر مصدق در سامان دهی و اصلاح امور فارس بود.
توفیق مصدق در حل اختلاف میان دو رقیب دیرینه بزرگترین خدمتی بود که در جهت مقابله با هرج و مرج و ناامنی در فارس برداشت و بزودی این اقدام تأثیر خود را در برقراری ثبات و امنیت نشان داد.
بلافاصله پس از آن دکتر مصدق با تدارک دیدار میان صولت‌الدوله و کنسول انگلیس در شیراز با میانجیگری سردار ارفع به اختلاف طولانی میان آن دو پایان داد و زمینه‌ی مساعد را برای انتصاب صولت الدوله به ایلخانی قشقایی فراهم کرد (ارفع،1345: 53).
فرمانفرما که پیش از دکتر مصدق حکمران فارس بود سعی داشت که روابط مستحکم و دوجانبه خود را با عوامل انگلیس حفظ و خواست و منافع آنان را تأمین کند.
بلافاصله سید ضیاءالدین با احساس خطر از موضع مخالفت دکتر مصدق، قوام‌الملک را به حکومت فارس منصوب و او را مأمور بازداشت وی کرد که البته این اقدام نیز بی‌نتیجه بود.
Keywords:
قشقایی
،
دکتر مصدق
،
قوام الملک
،
صولت الدوله
،
پلیس جنوب
،
ایل خمسه
IL Khamse
،
South police
،
Dr. Mosadegh
،
Solat al-Dawla
،
Ghavamolmolk
،
Qashqai
(
, 
, 
)
