Abstract:
هدف این پژوهش شناسایی مدل مفهومی"مراحل تربیت از دیدگاه اسلام" بود. در راستای دستیابی به این هدف یک سوال کلی طراحی شد. این تحقیق از نوع پژوهشهای کیفی است که با استفاده از نظریهداده بنیاد انجام شده است. شیوهگردآوری دادهها با توجه به قلمروی موضوعی تحقیق با جمعآوری، بررسی و مطالعه آیات و احادیث صورت گرفت. نمونهگیری به صورت نظری انجام شد. سپس دادهها در طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی تحلیل گردید. مواد و محتوای این پژوهش آیات و احادیثی بوده که از حیث سند معتبر است. در این مقاله ابتداء مفهوم تربیت و مراحل تربیت تبیین و سپس در پاسخ به هدف تحقیق، طراحی مدل مفهومی مراحل تربیت از دیدگاه اسلام با استفاده از روش دادهبنیاد استخراج شد. یافتههای پژوهش نشان داد که دستیابی به اهداف تربیتی از دیدگاه اسلام در سه هفت سال قابل پیگیری است که هفت سال نخستین بر بازی، رهاسازی و نرمی و ملاطفت به عنوان استراتژی محوری در تعیین اصول و روشهای تربیتی تأکید دارد. همچنین هفت سال دوم علاوبر موارد یاد شده، ادب آموزی، تبعیت، نظارت وهدایت مد نظر قرار گرفته است. شایان ذکر است تمامی موارد پیشین در هفت سال سوم نیز همچنان جاری است، اما، موارد تازهای نظیر توجه به توانایی، ملازمت و تکریم و احترام نیز به عنوان استراتژی تعیین اصول و روشهای تربیتی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
This study is aimed at identifying the conceptual model of "the stages of education from an Islam approach". To achieve this goal, a general question was raised. This is a qualitative research on the basis of grounded theory. In accordance with the subject of the research, data collection was performed by collecting, reviewing and studying verses of the Holy Qur’an and Hadiths. Sampling method was theoretical. The data were then analyzed during three stages of open coding, axial coding, and selective coding. The content of this research includes verses and reliable Hadiths. First, the concept and the stages of training were explained, and then in response to the purpose of the research, the conceptual model of training stages from the Islamic point of view was extracted by the use of grounded theory. The research findings signified that the achievement of educational goals can be traced back in a three seven-year long periods. The first seven years, emphasizing on playing, kindness and softness, as a central strategy in signifying educational principles and methods. The second seven years concentrates on courtesy, fellowship, supervision and guidance along with emphasizing on previous issues. It is obvious that all the previous cases are still valid in the third seven years; however, new points such as attention to ability, commitment, respect and esteem are also concentrated as a strategy for posing the principles and methods of training.
Machine summary:
آنچه از آيات ميتوان براي تربيت نتيجه گرفت اين است که هريک از اين دوره ها و مقاطع سني به عنوان مرحله تربيتي به شمار ميرود که ويژگيها و اقتضائات تربيتي خاص خود را دارد و آگاهي والدين و دست اندرکاران امر تعليم وتربيت از مراحل رشد، ويژگيها و انتظارات و نيازهاي کودک در هر دوره ، نقش مهمي در دستيابي به اهداف تربيتي دارد.
بررسي پيشنه پژوهش نشان ميدهد در ارتباط با مراحل تربيت از ديدگاه اسلام به صورت عمومي و کلي ميتوان به کتب و مقالاتي اشاره کرد، اما درميان آنها کتاب و مقاله اي که ازنظر موضوع و روش کار مشابه باشد، چندان به اين شکل مبسوط کار نشده است .
باتوجه به ارتباطي که بين هريک از مفاهيم ماخوذشده از ديدگاه اسلام مانند؛ « يودب ،عبد، يتعلم و فليستأذنوا» در زمينه هفت سال دوم وجود دارد، ميتوان گفت ، توجه به پرورش روحيه تعليم پذيري و اطاعت پذيري متربيان همراه با تفکر صحيح و فهم دقيق مطالب در نظام تربيتي به عنوان رويکرد غالب و محوري در برنامه ريزيهاي تربيتي اين مرحله است .
مدل مفهومي مراحل تربيت مبتنيبر ديدگاه اسلام و دلالت هاي تربيتي آن بحث و نتيجه گيري در اين پژوهش سعي شده است تا مراحل تربيت اسلامي براي نظام آموزشي با استفاده از نظريۀ داده بنياد مورد الگوسازي مفهومي قرار بگيرد.
باتوجه به مدل ارائه شده در اين پژوهش ، سه مرحله براي تربيت اسلامي درنظر گرفته شده است که براساس آن دستيابي به اهداف تربيتي از ديدگاه اسلام در سه هفت سال ، قابل پيگيري است .