Abstract:
هویت و شخصیت هر ملتی در پرتو فرهنگ غنی و مترقی آن نهفته است. بنابراین اگر بیگانهای بخواهد ملتی را از نظر سیاسی اجتماعی زمینگیر کند، آسانترین راهاش هجوم به فرهنگ آن ملت است، زیرا با هجوم فرهنگی، آن ملت استحاله فرهنگی میشود و هویت و شخصیت خود را از دست میدهد. جامعه شناسان فرهنگ را دارای سه جنبه شناختی، مادی(فنی) و سازمانی میدانند که جنبه شناختی عبارت است از باورداشتها، اسطورهها، ایدئولوژیها، ارزشها، رویکردها و دانش. فرهنگ را نیز، آداب و رسوم، عرفها، قوانین و نقشهایی که با پایگاههای گوناگون یک فرهنگ همبستهاند تشکیل میدهند. از همین منظر «شاهنامه» اثری است که در عهد سامانی ایرانیان را به بازسازی افکار ملی و خودشناسی ساسانی هدایت کرد و ایرانیان را به احیای مقام و مرتبه انسان به منظور خودشناسی و استقلال ملی، دعوت نمود. استقلالی که ساسانیان را بر آن داشت تا مناطق تحت سیطره خود را ایرانشهر بخوانند. پژوهش حاضر با بررسی کوتاهی در تاریخ ایران بعد از حمله اعراب به گرایش فردوسی برای تنظیم اثری چون «شاهنامه» در احیای فرهنگ و هویت ایرانی پرداخته است، تا نوع خاصی از انسانگرایی(اومانیسم) که در آن انسان کنشگر اصلی است و جای اسطورهها را میگیرد و در جدال با ابرانسانها، برای برپایی داد و خیر و نیکی پیروز میگردد را آشکار سازد.
Machine summary:
(206 از اين رو ايرانيان به مبارزه فرهنگي روي آوردند و با ترجمه فتوت نامه و خداينامه هـا براي استوار شدن زبان فارسي به عنوان مهم ترين عنصر پويايي فرهنگ و عنصري که بـه عقيده شاهرخ مسکوب تحول اجتماعي را موجب ميشود، عصـر زريـن فرهنـگ ايـران را رقم زدند.
در ابتدا يکي از پربار ترين و مهـم تـرين تحقيقـاتي کـه در راسـتاي انسـان گرايـي در «شاهنامه » انجام شده است ، پايان نامه اي با عنوان بررسي مبـاني اخـلاق در «شـاهنامه » فردوسي از علي کاظمي است که به راهنمايي و مشاوره اصغر دادبه نوشته شـده اسـت و در آن با دسته بندي اخلاق بـه مقولـه کـين خـواهي، جـان انسـان هـا و مـرگ آگـاهي در «شاهنامه » پرداخته است .
پژوهش ديگري از مـريم صـانع پـور بـا عنـوان «انسـان گرايـي مدرنيته و مباني اسـطورهاي آن » انجـام پذيرفتـه کـه در مجلـه غـرب شناسـي بنيـادي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگـي ثبـت شـده کـه بـه جنـبش اومانيسـتي در رنسانس اروپا اشاره کرده است که پيش روي محقق در انجـام ايـن پـژوهش بـوده اسـت .
خرد سنگ بناي انسان گرايي فردوسي خرد انساني به عنوان سنگ بناي انديشه اومانيستي جايگاه ويژه اي را در «شـاهنامه » فردوسي به خود اختصاص داده است ، چندان که در ديباچه «شاهنامه » فصلي را بـه نـام ستايش خرد شاهد هستيم .