Abstract:
در سالهای اخیر، اراضی بسیاری از شهرها تحتتأثیر روند شهرنشینی و نیاز شهروندان به مسکن، تغییر کاربری داده و به اراضی ساخته شده تبدیل گردیده است. کمبود زمین مناسب جهت اسکان جمعیت و فشار بر منابع محدود محیطی تعادل و توازن زیستی را برهم زده و توسعه پایدار شهری را دچار چالش نموده است. با توجه به اینکه شهر لاهیجان مانند بسیاری از شهرها-ی ایران در سالهای اخیر با گسترش ساخت و سازها مواجه بوده، بنابراین امروزه این شهر دچار تغییر و تحولات قابل توجهی در زمینه کاربری اراضی شده است. هدف پزوهش حاضر مدلسازی و پیشبینی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از LCM وCA MARKOV میباشد، که در این راستا از تصاویر ماهوارهای لندست مربوط به چهار دوره زمانی 1368، 1379، 1389و 1397 بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که مساحت اراضی ساخته شده از سال 1368 تا 1397 نزدیک به 1250هکتار افزایش یافته و اراضی جنگل و باغات در این دوره با کاهش حدودأ 2000 هکتاری رو به رو بودهاست. بنابراین با توجه به مقایسه طبقهبندیها و نتایج حاصل از مدل LCM در محدوده مورد مطالعه میتوان به این نتیجه رسید که بیشترین تغییرات در این دوره مربوط به جنگل و باغات میباشد. در پایان با بکارگیری مدل مارکوف تغییرات کاربری اراضی را برای سال 1409 را پیشبینی شدهاست. از این رو با توجه به نتایج حاصل از پیشبینی تغییرات احتمال میرود که در سال 1409 میزان 760.5هکتار از اراضی جنگل و باغات کاسته شده و 53.91 هکتار به اراضی ساخته شده، 693.09 هکتار به شالیزارها و 13.5 هکتار نیز به پهنهی آبی افزوده خواهد شد. بنابراین بررسیها نشان میدهد که رشد مساحتها در محدوده مورد مطالعه متناسب نبوده؛ و این مسأله منجر به پیشیگرفتن رشد مساحت اراضی ساخته شده از سایر کاربریها و ایجاد پدیده گستردگی در شهر لاهیجان گردیده است.
In recent years, the lands of many cities in Iran, especially those on the outskirts of cities, have been transformed by the impact of urbanization and the need for housing, and have been transformed into built lands. Lack of suitable land to accommodate population and pressure on limited environmental resources has disrupted the balance and biodiversity and has challenged sustainable urban development. As the city of Lahijan, like many other cities in Iran, has been undergoing construction expansion in recent years, it has undergone significant land use changes today. The purpose of this study is to model and predict land use changes using LCM and CA MARKOV, using Landsat satellite images for the four time periods of 1989, 2000, 2010 and 2018. The results of this study show that the area of land built from 1989 to 1977 increased to about 1250 hectares and the forest and orchard lands in this period decreased by about 2000 hectares. Therefore, by comparing the classifications and results of the LCM model in the study area, it can be concluded that the most changes in this period are forests and orchards. Finally, using the Markov chain model, he predicts land use changes for 1409. Therefore, according to the results of forecasting changes, it is likely that in 1409, 760.5 hectares of forest and orchard lands will be reduced and 53.91 hectares will be built, 693.09 hectares to paddy fields and 13.5 hectares to the area. Blue will be added. Thus, surveys show that the growth of areas in the study area was not proportional and this has led to the prediction of land development made from other land uses and the phenomenon of sprawl in Lahijan.
Machine summary:
مدل سازي و پيش بيني تغييرات کاربري اراضي شهر لاهيجان با رويکرد توسعه پايدار علياصغر عبدالهي ١- استاديار جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه باهنر کرمان ، کرمان ، ايران مصطفي خبازي - استاديار جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه باهنر کرمان ، کرمان ، ايران زهرا دراني - دانشجوي کارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه باهنر کرمان ، کرمان ، ايران تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٠٧/١٠ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/١١/١٥ چکيده در سال هاي اخير، اراضي از شهرهاي ايران به خصوص اراضي حاشيه اي شهرها، تحت تأثير روند شهرنشيني و نياز شهروندان به مسکن ، تغيير کاربري داده و به اراضي ساخته شده تبديل گرديده است .
در اين مطالعه با اشاره به تبديل چشم اندازهاي طبيعي به اراضي ساخته شـده شهري در اثر رشد جمعيت ، اقدام به تهيه نقشه هاي تغييـرات کـاربري اراضـي منطقـه اشاره شـده بـا اسـتفاده از تصـاوير ماهواره اي لندست نموده و رشد اراضي شهري در طي دوره موردمطالعه را سه برابر برآورد کرده و درنهايت بـا اسـتفاده از مدل SLEUTH روند توسعه شهري را در سال ٢٠٢٥ پيش بيني نموده اند.
اقبال و همکـاران (٢٠١٦) در مطالعه اي روند تغييرات کاربري اراضي در منطقه شـهري چيتاگونـگ بـنگلادش را طـي سـال هاي ١٩٨٩ تـا ٢٠١١ با داده هاي لندست TM بررسي نمودند؛ پـس از پـردازش و تصـحيح تصـاوير و طبقه بنـدي آن هـا بـا اسـتفاده از سنجش ازدور و مقايسه نقشه ها و پژوهش هاي قديمي در دسترس ، نتايج به دست آمده نشـان داد کـه حـدود ٢٧ درصـد از مساحت منطقه مدنظر دستخوش تغيير شده است درنهايت پژوهشـگران بهره گيـري از فنـاوري GIS و سـنجش ازدور را براي برنامه ريزي بهتر و مديريت پايدارتر در بهره مندي از مناطق شهري توصيه کردنـد.