Abstract:
در اسلام نه تنها انسانها، بلکه حیوانات حقوق و جایگاهی دارند. همانگونه که در فقه اسلامی انسان از
حقوق زیادی برخوردار بوده، در آموزه های دینی توجه ویژه ای به حقوق حیوانات )اعم از اهلی و غیر
اهلی( نیز شده است. در پژوهش حاضر برآنیم تا با روش توصیفی تحلیلی نگاه دین مبین اسلام به جایگاه -
حقوق حیوانات را مورد کنکاش قرار دهیم. حیوانات برای سود دهی به انسان آفریده شده اند، اما به انسان
اجازه داده نمی شود تا به بهانه ی شرافت وفضیلتی که بر سایر موجودات دارد، حقوق حیوانات را نادیده
انگارد؛ آنها به مثابه ابزاری صرف در جهت رفاه حال انسانها نیستند. بنابراین برای استعمال از حیوانات
دستوراتی داده شده است تا جایی که حق دشنام و لعن و نفرین برحیوانات، زدن حیوانات و کشتن بیهوده
حیوانات و ... به انسانها داده نشده و درهمه ی احوال، انسانها مکلف به مدارا نمودن با حیوانات هستند.
انسان در خلال دریافت حقوق حیوانات در اسلام و فهم تکلیف خود نسبت به موجودات عالم، توجه ژرف
دین اسلام را نسبت به همه ی هستی در می یابد
Machine summary:
٤-١- حقوق حيوانات در اسلام براساس معارف ديني کل جهان هستي اگاهانه با خالق خويش در ارتباط هستند، هرچند درک آن از طريق معمولي براي انسان عادي مقدور نيست ،(سوره اسراء، ايه ٤٤) به گواهي آيات و پيشوايان معصوم (ع ) حيوانات نيز از درک و شعور به اندازه ي سعه وجودي خودشان بهره مند و داراي احساسات و عواطف اند، ( کليني الرازي، ١٣٦٥: ٥٣٩/٦) و از کلام خداي تعالي فهميده مي شود که مسئله علم نيز در تمامي موجودات هست و هر يک از موجودات به مقدار نصيبي که از وجود دارد بهره اي از علم دارد،( طباطبائي، ١٣/ ١٨٦) از همين رو حرمت دارند و آدميان هم در برابر بهره برداري از آن ها مکلف به رعايت احترام ذاتي و حق حيات آن ها هستند و از سوي پروردگار حقوقي بر عهده دارند،(نجفي، ٢٧/ ١١١) و فقه اسلامي حقوق حيوان را بر انسان واجب دانسته است (عاملي جبعي ١٤١٣، ١٢/ ١٢٠).
امام صادق (ع ) فرمودند: هر چند خداوند حيوانات را متفاوت از انسان ها آفريد، وليکن چهار خصلت را به آن ها عنايت کرد: شناخت خالق خود، شناخت چگونگي پي جويي روزي، شناخت نر از ماده و ترس از مرگ (کليني الرازي، ١٣٦٥: ٦/ ٥٣٩) بنابراين در عين حال که در قرآن کريم و روايات آمده است که ، جانوران به ويژه چهار پايان براي سوددهي به انسان آفريده شده اند، (قرآن کريم ، سوره نحل آيه ٥) ولي تصرف و بهره برداري انسان از حيوانات بي حد و حصر نيست ، بلکه تابع ضوابط شرعي الزام آورند.