Abstract:
متون تاریخی فارسی در دوره کلاسیک ضمن اینکه به لحاظ محتوا مربوط به تاریخاند، بخشی از میراث نثر فارسی به شمار میآیند. نویسندگان آثار تاریخی هم توجه خاصی به ادبی کردن نثر دارند و میکوشند تاریخ را در قالب نثر زیبایی ارائه دهند و بخشی از میراث ادبی نظیر کاربرد شعر فارسی و شعر عربی، امثال و حکم، آیات قرآنی و احادیث را در آثار خودشان بازتاب دهند. در این مقاله، میراث ادبی در دو متن تاریخی برجسته مربوط به دوره سلجوقی، «راحة الصدور» راوندی و «عقد العلی» افضلالدین کرمانی، و همچنین شیوههای کاربرد هر یک از آنها بررسی شده و نتیجه گرفته شده است که هر دو نویسنده، میراث ادبی را با مهارت خاصی در آثار خود به کار بردهاند که تأثیر بسزایی بر ادبیات فارسی آن دوران داشته است. میزان بازتاب آیات و احادیث در هر دو کتاب تقریباً نزدیک به هم است اما شیوههای کاربرد آنها متفاوت میباشد. همچنین اشعار و امثال و حکم بکار رفته در «راحة الصدور» به مراتب بیشتر از کتاب «عقد العلی» است. شیوههای کارکرد اشعار در هر دو اثر شبیه هم است و در حالی که به نظر میرسد کارکرد روایی- تاریخی ارجح باشد، ولی هر دو نویسنده از این کارکرد کمترین بهره را بردهاند.
Machine summary:
در اين مقاله ، ميراث ادبي در دو متن تاريخي برجسـته مربوط به دوره سلجوقي، «راحۀ الصدور» راوندي و «عقد العلي» افضل الدين کرمـاني، و همچنين شيوه هاي کاربرد هر يک از آن ها بررسي شده و نتيجه گرفته شده است که هر دو نويسنده ، ميراث ادبي را با مهارت خاصي در آثار خود به کار برده اند که تأثير بسزايي بر ادبيات فارسي آن دوران داشته است .
در ايـن دوره ، يگانـه روش تازه اي که در نثر فارسي معمول شده و در دوره هاي بعد نيز برخي از نويسندگان از آن پيروي کرده اند، آن است که در نثر مفردات و مرکبات تازي را به کـار بـرده انـد و بـه آيات و احاديث و کلمـات قصـار و جملـه هـا و اشـعار زبـان عربـي استشـهاد کـرده انـد و کامل ترين نمونه آن در اين دوره در آثار احمد بن حامد کرماني(افضل کرمان ) و زيدري و نصرالله بن عبدالحميد منشي شيرازي باقي مانده است »(نفيسي، ١٣٦٣: ١١٦و ١١٧).