Abstract:
امیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسیگوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنویسرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنویهای امیرخسرو که به تقلید از «هفت پیکر» نظامی سروده منظومه «هشت بهشت» است. او در تدوین حکایات «هشت بهشت» به کتاب «جواهر الأسمار» عماد بن محمد الثغری نظر داشته است. امیرخسرو چند حکایت «هشت بهشت» را از کتاب «جواهر الأسمار» عیناً نقل کرده و حتی در بخشهای زیادی از متن «هشت بهشت»، عبارات و جملات این اثر را وام گرفته و اقتباس کرده است. کتاب «جواهر الأسمار» مشتمل بر یکصد حکایت است که طی پنجاه و دو شب از زبان طوطی بازگو میشود تا زن جوان بازرگانی را از خیانت به شوهر باز دارد. اکثر حکایات و افسانههای «جواهر الأسمار» و «هشت بهشت» بر مکر زنان استوار است. بخشی از درونمایه حکایات هر دو اثر پیمانشکنی زنان و تظاهر آنان به ستر و صلاح است. با توجه به اینکه کتاب «جواهر الأسمار» یکی از مهمترین الگوهای کار امیرخسرو در «هشت بهشت» بوده و اینکه هر دو اثر در هند تدوین شدهاند وجوه مشترک بسیاری با هم دارند. مقاله حاضر میکوشد به بررسی مضامین مشترک هر دو اثر غنایی بپردازد.
Machine summary:
بررسي تطبيقي مضامين منظومه غنايي «هشت بهشت » اميرخسرو دهلوي و «جواهر الأسمار» الثغري تاريخ دريافت : ٩٧/٨/٣ آسيه ذبيح نيا عمران * تاريخ پذيرش : ٩٧/١٢/٨ چکيده اميرخسرو دهلوي(٦٥١- ٧٢٥ش ) از عارفان نامدار پارسيگوي هندوستان ، در نيمه دوم قرن هفتم و اوايل قرن هشتم هجري است .
اميرخسرو چند حکايت «هشـت بهشـت » را از کتاب «جواهر الأسمار» عينا نقل کرده و حتي در بخـش هـاي زيـادي از مـتن «هشـت بهشت »، عبارات و جملات اين اثر را وام گرفته و اقتباس کـرده اسـت .
يکي از اين اقتباسات ادبـي کـه موضـوع مقالـه حاضـر اسـت ، نقـد و بررسـي ميـزان تاثيرپذيري اميرخسرو دهلوي از «جواهر الأسمار» الثغري است .
همانگونـه کـه از عنـاوين مقـالات پيداسـت تـا کنـون همساني مضامين حکايات منظومه غنايي «هشت بهشت » اميرخسرو دهلـوي و «جـواهر الأسمار» الثغري مورد بررسي قرار نگرفت و مقاله حاضر تـلاش دارد تـا بـدين امـر مهـم بپردازد.
داستان جواهر الأسمار(طوطي نامه ) کتاب «جواهر الأسمار» از محمد بن عماد الثغري، از نويسندگان قرن هشـتم هجـري است .
همساني مضامين حکايات هشت بهشت اميرخسرو دهلوي و جواهر الأسمار قصه هاي زنجيره اي «جواهر الأسـمار» کـه بـا شـگرد قصـه در قصـه نوشـته شـده ، از قصه هاي بهم پيوسته و گاهي نيز به تمامي جداگانه است که در شب هاي پيـاپي از زبـان راوي(طوطي) بازگو ميشود.
برخي از مضامين و محتواي داستان هاي «جواهر الأسـمار» عينا در کتاب «هشت بهشت » ديده شده يا قابل تطبيق با کلمـات و عبـارات اميرخسـرو دهلوي است .
Amir Khosrooodloo, poet and critic, University of Tehran Literature magazine.