Abstract:
جعل حدیث، خطا و اشتباه برخی راویان در سماع، فهم و یا نقل حدیث، حکایت از ضرورت نقد روایات جهت اطمینان از درستی یا نادرستی آنها دارد. برای مقابله با این آسیبها، پربسامدترین توصیه معصومانM ، نقد محتوایی با محوریت عرضه حدیث بر قرآن است. با این حال، علیرغم کاوش درباره چیستی و اعتبار روایات عرض، تا کنون پیرامون مدلول قرآن در فرایند عرضه بر پایه موارد کاربرد این معیار توسط ائمهM و با محوریت نگاه حدیثی، مطالعهای صورت نگرفته است.
این جستار با روش توصیفی تحلیلی و با هدف واکاوی این موضوع، به تحلیل متن روایات عرض و نمونه روایات عرضهشده بر قرآن توسط امامانM پرداخته است. بر اساس نمونههای روایی عرضه، گستره مدلول قرآن در فرایند عرضه، الگویی مرکب از حداقل یکی از نص، ظاهر، اصول، گفتمان و مدلول تأویلی باطنی قرآن (به شرط عدم مخالفت با سایر مدلولها) است. اصول قرآنی در این تحقیق، گزارهها و مؤلفههای ثابت و پذیرفتهشده قرآنی است که یک یا چند آیه قرآن به آن صراحت دارد و مراد از گفتمان قرآن، مجموعهای از آموزههای نهادینهشدۀ قرآن در موضوعات مختلف است که شاید به صورت جداگانه، مفهوم مدّنظر را نتوان از آنها برداشت نمود؛ ولی در کنار یکدیگر، مفهوم خاصی را به خواننده منتقل میکند.
Forgery (invention) of hadith, error and mistake of some narrators in hearing, understanding or quoting hadith indicates the necessity of criticizing narrations to ensure their correctness or incorrectness. To deal with these harms, the most frequent advice of the infallibles (p.b.u.t.) is to criticize the content with the focus on presenting the hadith on the Qur'an. However, despite exploring the nature (quiddity) and validity of the narrations of presentation, related to the signification (referent) of the Qur'an in the process of presentation has not been studied based on the applications of this criterion (standard) by the Imams (p.b.u.t.) and focusing on the hadith view. This research has analyzed the text of the narrations of the presentation and the example of the narrations presented on the Qur'an by the Imams (p.b.u.t.) by descriptive-analytical method with the aim of investigating this issue. According to the narrative examples of presentation, the signification (referent) of the Qur'an in the process of presentation is a model consisting of at least one of the text, appearance (exoteric), principles, discourse and esoteric interpretative signification (referent) of the Qur'an (on this condition that does not contradict other significations). Quranic principles in this research are fixed and what is meant by the discourse of the Qur'an is a set of institutionalized teachings of the Qur'an on various subjects, from which the concept in question may not be understood separately, but together they convey a special meaning to the reader.
Machine summary:
اصول قرآنی در این تحقیق، گزارهها و مؤلفههای ثابت و پذیرفتهشده قرآنی است که یک یا چند آیه قرآن به آن صراحت دارد و مراد از گفتمان قرآن، مجموعهای از آموزههای نهادینهشدۀ قرآن در موضوعات مختلف است که شاید به صورت جداگانه، مفهوم مدّنظر را نتوان از آنها برداشت نمود؛ ولی در کنار یکدیگر، مفهوم خاصی را به خواننده منتقل میکند.
این اثر از این جهت که با هدف ارائه ضوابط عرضه از دیدگاه اهل بیت( نوشته شده است، از حیث پرداخت به موضوع، قابل توجه است؛ هرچند عملاً به خاطر ابهامات فراوانِ موضوع از یکسو و بدیع بودن پژوهش، فرصت و مجال بیشتری برای تفحص کامل و تحلیل روایات مربوط و استخراج روش ائمه( در قالب سازوارهای منسجم را نداشته است.
سیر تحقیق نیز به این صورت است که پس از جستجوی گسترده و احصای کامل متن روایات عرضه حدیث و نمونههای عرضه روایات بر قرآن توسط معصومان( ، گزارههای تحلیلی از این روایات در مورد مدلول قرآن را استخراج، تحلیل و در قالب سازوارهای هماهنگ جایگذاری نماید و آنگاه دیدگاه برگزیده مبتنی بر سنت را ارائه کند.
طبق جستجوهای گسترده طی این تحقیق، تعداد روایات عرضه 57 روایت احصا شده است که از این میان، 31 روایت در منابع شیعی، 20 روایت در منابع اهل سنت و 6 روایت در منابع زیدیه نقل شدهاند که جهت پرهیز از تطویل، پس از اشاره به برخی از آنها، مهمترین گزارههای استخراجی در مورد مدلول قرآن در فرایند عرضه ارائه میشود.