Abstract:
به دلیل وجود برخی معضلات سیاسی- اجتماعی از یکسو و گسترش مطبوعات از سوی
دیگر ، عصر پهلوی دوم ، دورة رونق طنز در ادبیات فارسی معاصر به شمار میرود. بر اساس
یکی از مهمترین نظریه های طنزگویی (انگیزة اصلاح گرایانه )، طنز انتقاد غیرمستقیم از
مفاسد و پلیدیهای جامعه ، به نیّت اصلاح آنهاست . ما در این مقاله به روش توصیفی، تحلیلی
و متّکی بر مطالعات کتابخانه ای، وضعیت ادارات در اشعار طنز دوره پهلوی دوم را بررسی
کرده ایم . نتیجه نشان میدهد که هرکدام از طنزسرایان این عصر به فراخور حال و مقامشان ،
وضعیت ادارات دورة خود را به نقد کشانده اند. دادگستری، مجلس شورای ملی، شهرداریها،
ادارة پلیس و... از جمله نهادهای اجتماعی هستند که شاعران طنزسرا، به دقّت به آنها
پرداخته و معضلات مربوط به آنها را، موشکافانه بررسی کرده اند. اگرچه ممکن است بیشتر
طنزهای سیاسی- اجتماعی هرعصری(بویژه طنزهای ژورنالیستی) بیان اوضاع روز یک جامعه
باشد، اما یقینا بعدها بخش مهمّی از تاریخ سیاسی- اجتماعی آن کشور خواهد بود. بنابراین
کاوش در طنزهای ادبیات معاصر از بهترین راههای شناخت تاریخ معاصر ایران است .
Due to the numerous social and political problems, Second Pahlavi era is considered as the age of satire improvement in the contemporary Persian literature. According to one of the most important theories of satire (the Improvement motivation), satire is indirect criticism of the Corruptions and evils of society to improve them. In this article, we have analyzed the status of offices in the second Pahlavi satire poetry by an analytical method, and library study. The results show that each of the satirists of this period have criticized the abnormal situation of their offices According to their present status. The judiciary, the National Assembly, the municipalities, the police department, and so on are the social institutions that satirical poets have studied them and examined their problems carefully. Although most political, social satire of any age (especially journalistic satire) may represent the daily situation of a society, it will be certainly an important part of its social, political history later on. Therefore, exploring the satires of contemporary literature is one of the best ways to know about contemporary Iranian history.
Machine summary:
Key words: Social criticism, satire , status of offices , Second Pahlavi 1 - PhD student of Persian language and literature International university Emam khomaini of Qazvin (a-rajabnavaz@hum.
٤- بحث و بررسي: با بررسي طنز شعر دوره پهلوي دوم ميتوان دريافت که شاعران ازطريق طنز و تکنيکهاي - آن وضعيت ادارات عصر خويش را ترسيم کرده و به انتقاد از معضلات اداري دورة خود پرداخته اند.
تيپي که افراشته در اين شعر خلق کرده ، نماينده همه زنان کارگري است که وضع مشابهي دارند و براي سير کردن عائله خود به هر چيزي متمسک ميشوند.
(مجموعه آثار، افراشته ، ص : ٨٨) افراشته در مثنوي «اجرايقانون » نيز به دليل هرج و مرجهاي اداري، بيعدالتي دستگاه قضا و خطاکاري مجريان قانون ، ايران دورة خود را به «بلخ » مانند کرده است اين شعرانتقاد طنزآميز از مجريان قانون است که خود از آن تخطي ميکنند: شـــــــــنيدم که در بلخ هفتاد رنگ تـهي از حقيقت ، پر از دنـگ و فـنگ «پــــــي مصــلحت مجلس آراســتند نـشستند و گـفـتنـد و بـرخـاستـند»...
رهي در اين شعر با طنز تشبيهي، تقريبا از همه وزرا و وکلاي سالهاي آغازين عصر پهلوي دوم نام برده و هريک را به ويژگي اي موصوف کرده است : ...
طنز شعر زماني بيشتر ميشود که صابري از وکيل خريدار راي با تعبير« پاکتر از آب روان » و به عنوان کسي که از اين معامله متضرر شده است ، نام ميبرد.
اين مقاله با رويکردي جامعه شناختي وضعيّت ادارات در شعر طنز دورة پهلوي دوم را بررسي کرده است .