Abstract:
خلقت حضرت آدم علیه السّلام و برخی حوادث پیرامون آن در هفت سوره از قرآن مجید بیان شده است. در سه سوره بقره، اعراف و طه از حقیقتی به نام «جنّت» بهعنوان سکونتگاه اولیه آدم و حوا یاد میشود. چیستی و مکان جنّت مذکور مسالهای اختلافی در میان مفسران است. در اینباره هشت دیدگاه وجود دارد که چهار قول از همه برجستهتر است: آسمانی و آخرتی بودن جنّت؛ دنیایی و زمینی بودن جنّت؛ برزخی بودن جنّت و توقف و عدم تعیین به سبب تعارض مستقر در ادله. بررسی تفاسیر فریقین نشانمیدهد که دیدگاه برزخی با شواهد و قرائن تطابق بیشتری دارد و پاسخهای دقیقتری به شبهات میدهد. افزون بر آن، دقت در ظهور آیاتی که جنّت آدم علیه السّلام در آنها مطرح شده و توجه به ترتیب چینش اتفاقات و روایات تفسیری، دلیلی نو بر تقویت قول برزخی بودن جنّت آدم علیه السّلام است.
Hamed Abu Zayd, a contemporary scholar, believes that the message of the Quran can only survive through interpretation. In his view, the verses of the Islamic rulings should be interpreted in a modern way; From the development process of the Islamic rulings in the age of revelation, a message can be deducted through which modern rulings can be obtained. Since every understanding of the Qurchr('39')an must be disciplined, it is necessary to examine the discipline of Abu Zaydchr('39')s interpretation. The present study attempts to follow the Abu Zayd’s rules of interpretation; his Hermeneutic principles and his criterion of interpretation. According to the results of the research, some factors cause misinterpretation: in the fundamentals if one neglects the authorchr('39')s intention, or if he believes in the historicity of understanding, etc.; In the method, the legibility of the message resulting from the evolution of the rulings can lead to misinterpretation. Finally, in the criteria, the conformity of new rulings with the message that stem from the development process of Islamic rulings must be observed. However, the two criteria of linking meaning with content and paying attention to different contexts of speech can restrain the extreme reading of the text.
Machine summary:
با وجود آنکه مفهوم جنت آدم× در سه سوره بقره، اعراف و طه بيان شده است اما ميتوان گفت تمام مفسران ذيل آيه 35 سوره بقره بهطور مفصل به آن پرداختهاند و در دو سوره ديگر يا به صورت اشاره و ارجاع به مطالب قبلي بيان کردهاند و يا به کل، پرداختن به آن را کنار گذاشتهاند.
(رازي، 1420: 3 / 452) اين تفاوت در نام، نشان از کاربرد دو وصف از يک مکان، براي معرفي آن است؛ به اين معنا که اکثر مفسران معتقدند بهشت آدم× همان دار ثواب است که به مومنان وعده داده شده و اهلش خالد در آن هستند.
در بيان وجه ضعف اين دليل بايد گفت: اولاً ملازمهاي بين جنتالخلد بودن و عدم ايجاد فريب ابليس وجود ندارد و ثانياً علت وسوسه شيطان، موقتي بودن اقامت در جنت در پيشينه ذهني آدم بوده است، لذا شيطان از راه وعده خلود وارد شده و وعده دروغين داده است.
(مجلسي، 1404: 14 / 230( البته بعدا بيان خواهد شد که براساس نظر مختار يعني برزخي بودن جنت، اشکال خارج شدن از جنت نه بر آدم× و نه بر معراج پيامبر| وارد نخواهد بود؛ زيرا بهشت مثالي، جنتالخلد نيست.
اين سخني است که شحاته در تفسير خود به آلوسي نسبت داده و زميني بودن جنت آدم را نظر پذيرفته شده نزد او معرفي کرده است.
اما مهمترين دليل ايشان در رد برزخي بودن جنت اين است که انسان قبل از اينکه از دنيا وفات کند نميتواند وارد برزخ شود چنانکه آيه قرآن نيز بر آن دلالت دارد.