Abstract:
سواد رسانه ای در شکلگیری هویت تعاملات انسانی بسیار تاثیرگذار است؛ به طور کلی، فرد هنگامی که به تعامل با دیگری می پردازد، هویت خویش را به عنوان یک عضو جامعه پیدا میکند. از طرف دیگر، با ظهور فناوریهای نوین ارتباطی، دگرگونی بنیادینی در معاملات و ارتباطات انسانی ایجاد شد و هویت در بستر تعاملات اجتماعی تعریف شد؛ اما در جهان معاصر که بشر با سیری وصف ناپذیر از جامعه صنعتی به فراصنعتی پا نهاده، در بحث هویت و مباحث اخلاقی و ارزشی سیر قهقرایی پیدا کرده است؛ به طوری که زمینه ظهور و بروز انواع نگرانی ها، ناآرامیهای روانی و اجتماعی را در پی داشته است.
در این میان، دین در تمدن بشری و هویتبخشی به انسان و جامعه انسانی نقشی اساسی دارد؛ هر چند دین نیز مانند زبان و نژاد شاخهای از فرهنگ است، ولی میتوان دین را اولین منبع هویت بخشی یک جامعه محسوب نمود.
از آنجا که انتقال ارزشها از طریق ارتباطات صورت میگیرد، با ظهور فناوری های جدید نوع ارتباطات نیز دچاردستخوش و دگرگونی های بنیادین می گردد که همین گستردگی ارتباطات بدون داشتن دانشی برای مواجهه هویت دینی، جوانان ایران معاصر را با نوعی بحران مواجه کرده است.
به نظر می رسد تنها راه چاره انسان جهت در امان ماندن از این عوارض، این است که گمشده اساسی خود- معنویت و هویت دینی- را هر چه زودتر یافته و به هویت حقیقی خویش پی ببرد؛ البته این کار بدون داشتن علمی برای مواجه با این وسایل ارتباطی محقق نمیشود؛ چرا که هویت دینی حول محورهایی همچون مرز جغرافیای- سرزمین- دین و مذهب، باورها و سنن فرهنگی و زبان مشترک تعریف می شود.
از طرف دیگر، دستیابی به جامعه مجازی منجر به اجتماعی شدن بیشتر و سطوح بالاتری از جامعه پذیری می شود؛ لذا نیاز به سواد رسانه ای به عنوان سلاحی برای مقابله با ایدئولوژی و رفتارهای نوپدید کنشگران اجتماعی لازم است.
در این پژوهش که بر اساس پرسش اصلی پژوهش مبنی بر اینکه آیا سواد رسانه ای در حفظ و ارتقای هویت دینی جوانان تاثیرگذار بوده است، با روش مصاحبه توصیفی- تحلیلی انجام یافته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که استفاده از رسانه ها- به ویژه شبکه های اجتماعی مجازی- بدون داشتن دانش و مهارت سواد رسانه ای باعث تغییرات در میزان هویت دینی جوانان شده و با تغییر یا جایگزین شدن عوامل دیگر، معناسازی هویت را دستخوش تغییر نمودهاند.
Media literacy is very influential in shaping the identity of human interactions; in general, when one interacts with another, one finds his / her identity as a member of society. On the other hand, with the advent of new communication technologies, there was a radical change in human communication and communication and identity was defined in the context of social interaction, but in the contemporary world where human beings have gone beyond the industrial society into the post-industrial space, the question of identity And the ethical and value-driven issues have come to a head, leading to the emergence of all kinds of concerns, psychological and social unrest.In the meantime, religion plays an essential role in human civilization and in identifying human and human society. Although religion, like language and race, is a branch of culture, religion can be the first source of identity in a society.Since the transfer of values through communication, the emergence of new types of communication technologies is also undergoing fundamental transformations, which have led to a crisis in contemporary Iranian youth without the knowledge of religious identity.It seems that the only way to avoid these effects is to find the basic lost self - spirituality and religious identity - as soon as possible and to discover its true identity, without having the knowledge to face it. These means of communication are not realized because religious identity is defined around issues such as the geographical boundary, land, religion and religion, beliefs and cultural traditions and common language.On the other hand, access to virtual society leads to greater socialization and higher levels of socialization; therefore, the need for media literacy as a weapon to counter the emerging ideologies and behaviors of social actors.In this research, based on the main research question whether media literacy has been effective in preserving and promoting youth religious identity, it has been done by descriptive-analytical interview method. The findings of the study indicate that the use of media - especially virtual social networks - without the knowledge and skills of media literacy causes changes in the level of youth's religious identity, and by altering or replacing other factors, the meaning of identity changes. They have.
Machine summary:
يافتههای پژوهش حاکی از آن است كه استفاده از رسانهها- به ویژه شبکههای اجتماعی مجازی- بدون داشتن دانش و مهارت سواد رسانهای باعث تغييرات در ميزان هويت دينی جوانان شده و با تغيير يا جايگزين شدن عوامل ديگر، معناسازی هويت را دستخوش تغيير نمودهاند.
این مسئله در کشورهای مختلف متفاوت است؛ اما در ايران با توجه به استقبال بالا مردم از شبكههای اجتماعی و نداشتن زيرساختهای مناسب برای استفاده درست از اين فناوریها، وضعیتی متفاوت دارد؛ چرا كه باعث تأثیرپذیری بیشتر بر روی افراد شده و خود عاملی شده تا هویت دينی در معرض بحران قرار گيرد.
در مورد اینکه چگونه سواد رسانهای در فضای مجازی میتواند كمك كند تا هويت دينی جوانان حفظ شده و يا ارتقا يابد، با توجه به نظریه کاشت، دنیای افراد دنیایی است که رسانه برای آنها میسازد.
بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق، افرادی که از سواد رسانهای بالاتری برخوردار هستند، کمتر دچار تزلزل هویت دینی میشوند و میتوان گفت جوانان به دلیل اینکه هنوز در جریان جامعهپذیری به هویتی واحد دست نیافتهاند، آسانتر از افرادی که سن بالاتری دارند تحت تأثیر پیامهای رسانهای قرار میگیرند و تناقض بیشتری در افکار و رفتارهای آنها مشاهده میشود.
ارتباط نظریه برجستهسازی با سواد رسانهای و تأثیر آن در حفظ و ارتقای هویت دینی جوانان در این است که طبق این نظریه رسانهها با برجسته ساختن پیامها قصد القا و تأثیرگذاری بر مخاطب داشته و حتی گاهی قصد دارند به مخاطبان خود بگویند، چگونه ببینند و چگونه بیندیشند.