Abstract:
مفسران قرآن با رویکردهای مختلفی به تفسیر آیات پرداختهاند. یکی از گرایشهایی که
در سدههای اخیر در پی نهضت بازگشت به قرآن و به دلیل اقتضائات عصر گسترش یافته
رویکرد اجتماعی به قرآن است. مسائل خانواده و تنظیم روابط زناشویی و فرزندپروری یکی
از شاخصترین موضوعات اجتماعی قرآن است که تفسیرپژوهان معاصر, اهتمام ویژهای
به آن داشتهاند. مغنیه» نگارندة الکاشف در تفسیر خویش؛ افزون بر تبیین روزآمد از آیات
خانواده» مشکلات و مسائل مرتبط به خانواده را بر قرآن عرضه کرده و در پی پاسخگویی
آنها برآمده است. بر این اساس؛ در این پژوهش به شیوه توصیفی و تحلیلی» مباحث
خانوادگی که مغنیه ذیل آیات به آن پرداخته» اشاره شده است. سپس با استخراج مباحث
خانوادگی این تفسیر» مشخص گردید که ایشان ازدواج را مبادله روحی میداند و انتخاب
اشتباه همسر را عامل جهنمی شدن انسان میپندارد. مغنیه به برخی از وظایف مرد از جمله
مدیریت خانواده» تامین معیشت و اعتدال در اطاعت خانواده اشاره کرده است. همچنین از
مصادیق وظایف زن در خانواده به اطاعت همسر امائتداری و قناعت پرداخته است. در
انتهای تبیین دیدگاههای مغنیه به وظایف والدین از جمله: تعلیم و تربیت قرآنی» اعتدال در
محبت و ممنوعیت اذیت فرزندان اشاره کرده و احسان و سپاسگزاری از والدین را جزء
وظایف فرزندان شمرده است.
Machine summary:
مغنیه، نگارندة الکاشف در تفسیر خویش، افزون بر تبیین روزآمد از آیات خانواده، مشکلات و مسائل مرتبط به خانواده را بر قرآن عرضه کرده و در پی پاسخگویی آنها برآمده است.
در ادامه برای تأیید سخنانش؛ دیدگاه شیخ محمود شلتوت را اینگونه بیان میکند: وقتى توجه كنیم كه واژه «میثاق» در قرآن، تنها براى این آمده است كه بیانگر چیزى باشد كه میان خدا و بندگانش در مورد اعتقاد به توحید و التزام به احكام الهى وجود دارد و نیز بیانگر چیزى باشد كه میان یك دولت و دولتى دیگر درباره كارهاى عمومى و بزرگ برقرار مىشود، در اینصورت به عظمت عقد ازدواج كه قرآن كریم آن را «میثاق» نامیده است پى مىبریم.
5. دیدگاه مغنیه پیرامون وظایف مرد در خانواده دین مقدس اسلام برای اینکه کانون خانوادگی با گرمی و نشاط اداره شود و زندگی با لطف و صفا و مهر و محبت سپری گردد، برای هر یک از زن و مرد دستوراتی صادر کرده است که اگر به این اوامر عمل شود، در خانواده، نشاط فراوانی ایجاد میشود.
مغنیه در کتاب شرح نهجالبلاغه نیز ذیل حکمت 191 چنین آورده: انسان در برابر خود و خانواده خویش مسئول است و وظیفه دارد نیازهاى اساسى آنها را برآورده و در حدّ توان و رفع نیاز برایشان كنار بگذارد.
دیدگاه مغنیه پیرامون وظایف فرزندان بر والدین خداوند سبحان در چندین آیه سپاس از پدر و مادر را با سپاس از خود توأم ساخته و نیكى و احسان به این دو را كاملا همانند عبادت خود، واجب قرار داده است: « وَ إِذْ أَخَذْنا میثاقَ بَنی إِسْرائیلَ لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْساناً..