Abstract:
ناهمواریهای بیستون –بخشی از زاگرس مرتفع است که با امتداد شمال غربی-جنوب شرقی در شمال شرق شهر کرمانشاه قرار گرفته است. این توده کوهستانی عمدتا از سنگهای آهکی تشکیل شده است، به همین دلیل چشمانداز منطقه کارستی است. شناخت و بررسی ویژگیهای محیطهای کارستی که از سنگهای انحلالپذیر و عمدتا از کربناته، نظیر سنگهای آهکی و دولومیتی تشکیل یافته و از دیدگاه کاربردی به بسیاری از فعالیتهای انسانی بهویژه تامین منابع آب جهت استفاده شرب، کشاورزی، صنعت و غیره ارتباط پیدا میکند، بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله که درواقع مطالعه ژئومورفولوژی کارست ارتفاعت شمال شرق شهر کرمانشاه با تاکید بر غارهای آن است علاوه بر شناخت اشکال کارستی منطقه به مطالعه غارهای متعدد منطقه نیز پرداخته شده است. این مطالعات شامل شناسایی غارهای منطقه، ویژگیهای آنها ازنظر طبیعی یا مصنوعی بودن و همچنین قابلیتهای مختلفی که غارها میتوانند داشته باشند، است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که عوامل مهم تشکیل و تحول اشکال کارستی در منطقه، عملکرد زمین ساخت شدید و پیچیده در کل محدوده و حاکمیت شرایط اقلیمی مرطوبتر درگذشته نسبت به زمان کنونی است. چالههای بسته، حفرههای فروکش، درههای خشک، درههای کور از مهمترین اشکال کارستی موثر در مطالعات و محاسبات هیدرولوژیکی منطقه هستند. هر جا تحول کارست بیشتر است، عملا عوارض کارستی در شرایط اقلیم کنونی توسط شبکه آبهای جاری مورد تخریب قرار نگرفتهاند و فعالیت بسیار محدود توسعه کارست هنوز ادامه دارد و جذب و نفوذ نزولات جوی نیز بیشتر است. در این مکانها که عمدتا در ارتفاعات واقعشدهاند تاثیر میزان و تحول و تراکم عوارض کارست سطحی بر تغذیه آبهای زیرزمینی بسیار بیشتر از سایر مکانها است. اهمیت این مطالعه به حساسیت خاص کارستهای منطقه و اعمال سیاستهای مدیریتی ویژه برای بهرهبرداری از منابع آن برمیگردد.
Machine summary:
نتایج این تحقیق نشان میدهد که عوامل مهم تشکیل و تحول اشکال کارستی در منطقه، عملکرد زمین ساخت شدید و پیچیده در کل محدوده و حاکمیت شرایط اقلیمی مرطوبتر درگذشته نسبت به زمان کنونی است.
همچنین پایان نامه هایی در خصوص ژئومورفولوژی کارست صورت گرفته است که یکی از آنها رساله دوره دکتری آقای امجد ملکی با عنوان تحول اشکال کارستی و نقش آن در شناسائی منابع طبیعی با تأکید بر منابع آب زیرزمینی(در ناهمواریهای زاگرس (بیستون - پراو)) است.
آزمون فرضیات مطابق با فرضیات این تحقیق می توان مطالبی به شرح زیر عنوان کرد: در مورد فرضیه اول، با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه در زاگرس رورانده واقع شده است و همچنین دخالت شدید نیرو های زمین ساختی از یک طرف و مقاومت سنگ آهک در برابر این فشارها از طرف دیگر سبب تراکم بسیار زیاد سیستم درز و شکاف و گسل های متعدد در جهات مختلف و عمدتاً در جهت گسل اصلی زاگرس شده و شرایط مناسبی جهت توسعه کارست فراهم نموده است.
در مورد فرضیه سوم، اشکال کارستی موجود در منطقه بهویژه غارهای که در منطقه وجود دارد بیشتر از نوع پالئوکارست میباشد یعنی مربوط به دوره های اقلیمی گذشته که شرایط تحول کارست وجود داشته است .
در این رساله که درواقع مطالعه ژئومورفولوژی کارست با تأکید بر غار است علاوه بر شناخت اشکال کارستی منطقه به مطالعه غارهای متعدد منطقه نیز پرداخته شده است.
با توجه به مطالب فوق می توان بیان داشت تحول اشکال کارستی منطقه عمدتاً به دوره های گذشته اقلیمی (پالئوکارست) مربوط می شود.
Late Quaternary alluvial Chronorgy of Iran Geologische Rundsch an 58 (3): 951-973 8-Vita finzi, c.