Abstract:
هدف اصلی این پژوهش بررسی و تهیه نقشه فرسایش بادی توسط مدل اریفر میباشد. در این پژوهش از مدل تجربی IRIFRکه در سال 1375 توسط محققان کشور برای شرایط اقلیمی ایران تدوین و ارایه شده است با بهرهگیری از GIS استفاده گردید. ابتدا نقشه واحدهای کاری تهیه و سپس عوامل 9 گانه موثر در فرسایش بادی شامل سازند زمینشناسی، شکل اراضی و پستی و بلندی، وضعیت باد و شرایط خاص اقلیمی، خاک و پوشش سطحی، پوشش گیاهی، فرسایش بادی، رطوبت خاک، نهشتههای بادی و عملیات مدیریتی در هریک از واحدهای کاری مورد بررسی قرار گرفت و امتیاز لازم بر اساس مدل به آنها داده شد. برای هر یک از عوامل مذکور یک لایه رستری در محیط GIS ساخته شد. نتیجه بررسیها در این منطقه نشان میدهد که بیشترین امتیاز مربوط به تپههای و پهنههای ماسهای و اراضی شور و پف کرده با میزان رسوبدهی 4/ 3879 تن بر کیلومتر مربع در سال میباشد و کمترین امتیاز مربوط به واحد کاری دشت ریگی متوسط با تراکم کم تا متوسط و میزان رسوبدهی سالانه 73 /708 تن بر کیلومتر مربع در سال میباشد. همچنین از کل منطقه مورد مطالعه 74/ 35 درصد معادل 36/ 46491 هکتار در کلاس زیاد و 73/ 63 درصد منطقه معادل 43/ 82902 هکتار در کلاس متوسط فرسایش بادی قرار دارد.
The main objective of this research is an investigation and preparing of wind erosion intensity map. IRIFR model used in this study which has been developed by Iranian researchers for Iran’s climatic conditions. At first, the working unit map was prepared Then nine effective factors in wind erosion such as Geological Formation, Landform and Topography, Wind and Climatic Conditions, Soil Surface, Plant Cover, Wind Erosion, Soil Moisture, Deposits of Wind and Management Process are determined for each working unit. Each factor scored according to IRIFR model and for each one a raster GIS layer was created. According to the results, active sand dunes and Saline Lands showed the highest value with the rate of annual sedimentation more than 3879.4 ton/km2 ,while medium sandy plain with low density showed the least value with an annual rate of sedimentation of 708.73 ton/km2. Also in whole area, 35.74 percent equivalent 46491.36 hectares are classified in high class and 63.73 percent equivalent 82902.43 hectares are classified in medium class of wind erosion.
Machine summary:
جدول ٤: تعیین عامل خاک و پوشش سطح آن کم (٠-٥-) , متوسط (٥-٠) , زیاد (١٠-٥) , خیلی زیاد (١٥-١٠) سطح خاک پوشیده از سنگریزه درشت (رگ درشت ) با تراکم بیش از ٧٠ درصد سطح خاک کاملاً رسی و یا سیمانی شده با نمکها (سطوح کویری سخت ) خاک هایی با پوشش سنگی و یا تخته سنگی مناطق کوهستانی , سطح خاک با پوشش سنگفرش متوسط تا ریز (رگ متوسط ) با تراکم ٧٠-٤٠ درصد سطح خاک نسبتاً سخت شده به وسیله سیمان رسی و یا نمک خاک های غیر حساس مناطق کوهستانی , سنگریزه های سطح خاک محدود با تراکم کمتر از ٤٠ درصد بافت خاک شنی - رسی با چسبندگی متوسط تا کم , سطح خاک بدون سنگریزه ( کمتر از ٢٠ درصد) بافت خاک لومی تا شنی با ساختمان دانه ای و فاقد چسبندگی ، خاک سیلتی مأخذ: احمدی ، ١٣٨٥ اهمیت پوشش گیاهی و نقش کاهشی و افزایشی آن در فرسایش بادی و میزان رسوبدهی ناشی از آن در روش IRIFR و نحوه امتیاز دهی این شاخص در جدول ٥ آورده شده است .
)به تصویرصفحه مراجعه شود) شکل ٤: لایه سرعت و وضعیت باد منطقه مورد مطالعه مأخذ : نگارندگان - خاک و پوشش سطح آن : بررسی لایه مربوط به خاک و پوشش سطح آن در منطقه مورد مطالعه نشان میدهد که از نظر این عامل ٢١/٦٢ درصد منطقه در درجه خیلی زیاد، ٧٢/٤٥ درصد در درجه زیاد و ٥/٩٣ درصد از کل منطقه نیز در درجه متوسط قرار دارد (شکل ٥).