Abstract:
درباره بهرهمندی جمادات از حیات – بهمعنای کمال وجودی که مبدأ علم و فعل ارادی است - اختلاف نظر وجود دارد. دیدگاه مشهور این است که جمادات از حیاتِ همراه با علم و فعل برخوردار نیستند. اما ملاصدرا معتقد به عینیت مطلق وجود با حیات و علم است، و میگوید همان طور که وجود حقیقت تشکیکی است، حیات و علم هم تشکیکی و دارای مراتب مختلف شدید و ضعیفاند، و هر موجودی متناسب با مرتبه وجودی که دارد، بهرهمند از این دو صفت نیز هست. بنابراین جمادات هم به اندازه مرتبه وجودی خود دارای حیات و علم هستند.
در این پژوهش دیدگاه ملاصدرا مبنی بر وجود حیات و علم در جمادات، از منظر قرآن کریم مورد بررسی و نقد قرار گرفته و ثابت شده است از نظر قرآن، هیچ مرتبهای از حیات و علم در جمادات وجود ندارد، و آیات کتاب الهی دیدگاه مشهور درباره جمادات را تأیید میکند.
There are disagreements concerning the inanimate objects’ enjoyment of life – i. e. , existential perfection, which is the origin of knowledge and volitional action. The popular viewpoint is that the inanimate objects do not enjoy a life endowed with knowledge and action. Mulla Sadra, however, believes in absolute objectivity of existence with life and knowledge and maintains that as existence is a gradational fact, so also are life and knowledge gradational and have various weak and strong ranks, with every being enjoying these two attributes proportionate to its existential level. Therefore, inanimate objects also have life and knowledge as per their existential rank.
In this research, Mulla Sadra's viewpoint, as based on the existence of life and knowledge in inanimate objects, is critically reviewed form the perspective of the Holy Qur'an and it is proved that from the perspective of the Qur'an there is no level of life and knowledge in inanimate objects and that the verses of the Divine Scripture confirms the popular viewpoint concerning the inanimate objects.
Machine summary:
اما ملاصدرا معتقد به عينيت مطلق وجود با حيات و علم است ، و ميگويد همان طور که وجود حقيقت تشکيکي است ، حيات و علم هم تشکيکي و داراي مراتب مختلف شديد و ضعيف اند، و هر موجودي متناسب با مرتبه وجودي که دارد، بهره مند از اين دو صفت نيز هست .
از ديرباز همواره اين پرسش مطرح بوده که چه موجوداتي از حيات به معناي فوق برخوردارند؟ وجود حيات و علم در برخي از موجودات مانند خداوند، فرشتگان ، انسان ها، جنيان و حيوانات جاي ترديد ندارد؛ هرچند که درجه حيات و علم آنها با هم تفاوت دارد و همه به اندازه يکسان داراي زندگي و آگاهي نيستند.
به طوري که اگر اين ديدگاه در عصر بت پرستان جاهليت مطرح شده بود، هيچ يک از آنها سخن پيامبران را نميپذيرفت و به آيين توحيد نميگراييد؛ زيرا مشرکان در پاسخ به پيامبران ميگفتند: «فلاسفه اثبات کرده اند همه موجودات ازجمله بت هاي ما به اندازه خودشان حيات و علم و سمع و بصر دارند، پس در حد خودشان تضرع ما را ميبينند و دعاي ما را ميشنوند، و شما دروغ ميگوييد که بت ها مرده اند و اصلاً فهم و درک ندارند و هيچ چيزي را نميشنوند و نميبينند!» اشکال دوم : برخي از آيات قرآن حاکي از حمد، تسبيح و سجود عموم موجودات ازجمله جمادات هستند (مانند اسراء: ٤٤، جمعه : ١، نحل : ٤٩)، و اين بر زنده بودن و آگاهي داشتن آنها دلالت دارند.