Abstract:
حقوق شهروندی، مفهوم نوینی است که در جامعه امروزین از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اهمیت حقوق شهروندی هنگامی مشخص میشود که بخواهیم راجع به یک جامعه دموکراتیک و مردمسالار گفتوگو کنیم، زیرا لازمه چنین جامعهای، وجود حقوق شهروندی است که جزء لاینفک آن میباشد و شهروندان یک کشور با لحاظ کردن اصل کرامت انسانی، از این حقوق برخوردار میشوند. کرامت انسانی مبنای حقوق شهروندی است که خود به دو قسم کرامت ذاتی و کرامت اکتسابی تقسیم میشود.
در این مقاله نویسنده درصدد پاسخ به این سوال است که آیا کرامت انسانی که به عنوان اصل و پایه حقوق شهروندی دارای اهمیت است، از نظر مکتب فقهی مقصدگرا در دسته ضروریات قرار میگیرد یا خیر؟ بدین منظور در این تحقیق ابتدا مفاهیم بهکار رفته در متن، تعریف شده و با استفاده از آیات و روایات، مورد بررسی قرار گرفته تا زمینه برای بررسی موضوع کرامت به عنوان یکی از ضروریات در مکتب فقهی مقصدگرا فراهم شود و در پایان نیز لزوم رعایت حقوق شهروندی بهمنظور حفظ کرامت انسانی به عنوان ضروری دین، مورد بحث قرار میگیرد.
Citizenship rights are a new concept that is very important today. The
importance of citizenship rights becomes clear when we want to talk about
a democratic society. Because the requirement of such a society is respect
for civil rights and is an integral part of it. The citizens of a country enjoy
these rights, taking into account the principle of human dignity. Human
dignity is the basis of civil rights, which in itself is divided into two types:
intrinsic dignity and acquired dignity. So the author in this article answers
the question that is human dignity, which is the basis of citizenship rights,
necessity according to the school of jurisprudence or not? Therefore, in this
research, the concepts used in the text is defined and examined by verses and
narrations to provide a basis for examining dignity as one of the necessities in
the destination-oriented jurisprudence. Finally, the need to respect citizenship
rights to preserve human dignity as a necessity of religion is discussed.
Machine summary:
در این مقاله نویسنده درصدد پاسخ به این سؤال است که آیا کرامت انسانی که به عنوان اصل و پایه حقوق شهروندی دارای اهمیت است، از نظر مکتب فقهی مقصدگرا در دسته ضروریات قرار میگیرد یا خیر؟ بدین منظور در این تحقیق ابتدا مفاهیم بهکار رفته در متن، تعریف شده و با استفاده از آیات و روایات، مورد بررسی قرار گرفته تا زمینه برای بررسی موضوع کرامت به عنوان یکی از ضروریات در مکتب فقهی مقصدگرا فراهم شود و در پایان نیز لزوم رعایت حقوق شهروندی بهمنظور حفظ کرامت انسانی به عنوان ضروری دین، مورد بحث قرار میگیرد.
(علیدوست، 1398: 17) مصالح شرعیه در باب احکام الهی به سه دسته تقسیم میشوند: «مصالح ضروریه، یعنی آنچه برای حیات فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی لازم و ضروری است، مانند طعام و هوا برای انسان یا وجود حکومت برای جامعه.
» خداوند به همه انسانها این کرامت نفسانی را داده است، یعنی انسان را با کیفیت برتر و ویژگی ممتازتری نسبت به موجودات دیگر خلق کرده است.
تأمل و دقت در آیات یاد شده ما را به این حقیقت رهنمون میکند که انسان از دیدگاه قرآن همانطور که به اختصار اشاره شد دارای دو نوع کرامت است: «کرامت ذاتی یا هستیشناسی، کرامت اکتسابی یا ارزششناختی».
عدم انحصار کرامت الهی در آدم(ع) خدای سبحان که برای آدم(ع) آن مقام با عظمت را قرار داد و او را در ذات خود گرامی داشت، آیا نسل او را هم از آن حرمت خاص بهرهمند ساخته یا خیر؟ از آیات قرآن برمیآید که این کرامت، ذاتی انسانی است و اختصاص به حضرت آدم ندارد.