Abstract:
ادبیّات، نقش بسزایی در متبلور ساختن مسائل تاریخی یک دوره دارد و چه بسا بسی از وقایع تاریخی را باید در دل همین متون ادبی جست. نویسندگان زیادی هستند که متعهّدانه رسالت اجتماعی را برعهده گرفته اند و برای آگاه ساختن قشر عادّی مردم، به بازتاب واقعی مسائل یک دوره پرداخته اند. در دورۀ پهلوی دوم، پس از آزادی زندانیان سیاسی، انتشار روزنامه ها و مجلّات، تشکیل احزاب و گروه های سیاسی، میدان وسیع تری در پیش روی روشنفکران قرار گرفت تا به نشر افکار استبداد ستیز خود بپردازند. بنابراین مردم عادی و کم سواد که مخالف با نظام حاکم بودند، جزو روشنفکران قرار گرفتند. در این مقاله، بر آنیم که بر اساس روش کتابخانه ای و سندکاوی، به بررسی مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این دوره در نثر ادبی بپردازیم. یافته های تحقیق نشان می دهد که در این دوره، رشد ایدئولوژی سوسیالیستی و مارکسیستی را داریم. می توان گفت نقش مردم در تقویت نثر پایداری این دوره بسیار حائر اهمّیّت است. نویسندگان این دوره توانستند نقش برجسته ای در تقویت روحیۀ انقلابی مردم داشته باشند و ادبیّات معترضانۀ این نویسندگان که بیشتر از هر دوره ای مردمی تر شده است، نشان از بیان درد مردم دارد.
Machine summary:
مسألۀ اصلی این تحقیق این است که این نویسندگان بر چه مسائلی بیشنر تأکید دارند و آیا فقط به بازتاب این گونه مسائل پرداخته اند یا اینکه منفعلانه عمل نکرده اند و به بیان راهکار نیز پرداخته اند؟ 2-بحث -اوضاع ایران در دوره پهلوی دوم پس از آنکه ارتش ایران در برابر نیروهای اشغالگر جنگ جهانی دوم تسلیم شد، در سال 1320 نیروهای روس و انگلیس به رضاشاه اولتیماتوم دادند که تا چند روز دیگر مهلت دارد استعفا دهد و رضاشاه به امید نجات سلطنت، مجبور به استعفا شد و به نفع ولیعهد خود، محمّدرضاشاه، کنارهگیری کرد.
مهمترین حزبی که در این دوره، فعّالیت چشمگیری داشت، حزب توده بود که با هدف تقویت افکار دوستی با اتّحاد جماهیر شوروی به جای آلماندوستی پایه ریزی شده بود و توانست نویسندگان زیادی را در خدمت اهداف خود به کار گیرد به طوری که فقط در چارچوب این اهداف و با محدویتهای خاصّ خود اجازه داشتند به فعّالیّت خود ادامه دهند که برخی نویسندگان نیز تن به دام چنین حزبی ندادند و مستقل و همسو با اهداف اجتماعی خود دست به قلم میشدند؛ مانند صادق هدایت، جلال آل احمد که به تعهّد اجتماعی خود عمل میکردند و با نوشتن آثاری در زمینه مکتب رئالیسم اجتماعی، تصویری واقعی از اوضاع نابسامان جامعه ارائه دادند.