Abstract:
از جمله موضوعاتی که در رابطه با اطفال بزهکار مطرح می شود، ارکان و شرایط سن مسیولیت کیفری است. یعنی از چه سنی می توان فرد را دارای آن حد از توانایی ذهنی و ادراکی دانست که بتوان جرم ارتکابی توسط وی را به او منتسب و نتایج آن را متوجه وی کرد. تصمیم گیری در این مورد، از جمله موضوعات بحث انگیز در بسیاری از نظام های کیفری دنیا است و اختلاف نظرهای فراوانی در مورد آن وجود دارد. از جمله دلایل صحت این ادعا آن است که در هیچ یک از اسناد بین المللی، حداقل سن مسیولیت کیفری تعیین نشده است. هنگامی که قانونگذار، سنی را به عنوان حداقل سن مسیولیت کیفری مشخص می کند، به طور ضمنی این پیام را منتقل می کند که از دید وی، کودک در این سن به آن حد از بلوغ عاطفی، روانی و ذهنی رسیده است که بتواند مسیول رفتارهای خود پنداشته شود. به این ترتیب روشن است که تعیین حداقل سن مسیولیت کیفری باید با در نظر گرفتن واقعیت های رشد ذهنی و روانی کودکان انجام شود. در واقع اقدام برای تعیین سنی مناسب برای مسیولیت کیفری، تکاپویی است برای رسیدن به پاسخ صحیح در این مورد که کودک در چه سنی طبیعت عملی که انجام داده است را به طور کامل درک می کند و در نتیجه این قابلیت را دارد که مسیولیت ناشی از آن را بپذیرد.
Machine summary:
به این ترتیب روشن است که تعیین حداقل سن مسئولیت کیفری باید با در نظر گرفتن واقعیت های رشد ذهنی و روانی کودکان انجام شود.
) یکی از حقوقدانان، مسئولیت کیفری را این گونه تعریف میکند: انتساب فعل یا ترک فعل مجرمانه به شخص یا اشخاص که با انجام بزه به قوانین جزایی خواه به عنوان مباشرین و خواه با عنوان شرکاء و معاونین به عمد و خطا تجاوز کردهاند و توان تحمل بار مجازات و یا احتمالا اقدامات تأمینی و تربیتی را در قبال فعل و یا ترک فعل خود دارند.
نتیجه این ماده آن بود که طفل زیر 12 سال فاقد قوه تمیز و رشد است و دلیل علیه آن، کودک راواجد مسئولیت کیفری نمی کرد.
بند 2 ماده 33 یکی از نکات بارز این قانون در مسئولیت کیفری اطفال بود که به علت اثرپذیری از علوم روانشناسی، سن بلوغ در آن، 18 سال تمام فرض شده بود.
بند سوم: ارتباط رشد کیفری با کمال العقل ماده 91 قانون مجازات اسلامی 1392، مشمول افراد زیر 18 سالی است که ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکرده اند و یادر رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد.
برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب، سن مسئولیت کیفری اطفال زیر 18 سال همراه با قوه تمیز افعال مرتکب فعل در جرایم موجب حدود وقصاص، در ماده 91 قانون مجازات اسلامی 92، وارد حقوق کیفری ایران شد.