Abstract:
تحقیقات ژنتیک و ژندرمانی همچنانکه روشهای درمانی و یافتههای جدیدی را بر دانش پزشکی ما افزوده، چالشهای فقهی و حقوقی بسیاری نیز در برابر ما نهاده است. یکی از اصلیترین مسائلی که در این حوزه مطرح است، جواز یا عدم جواز ژندرمانی و آثار حقوقی مترتب بر آن است. در مقالۀ پیشرو با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، برخی یافتههای پزشکی ژندرمانی ارائه شده و حکم فقهی آنها بر اساس آرای فقهای امامیه و نیز مسائل حقوقی متناسب، واکاوی شده است.
حاصل پژوهش اینکه در فقه اسلامی بنا بر ادلۀ وجوب حفظ نفس و ادلۀ ضرورت مداوا و اصل برائت، بهرهگیری از مزایای این فناوری جایز است و هیچیک از اشکالات فقهی بر آن وارد نیست. همچنین دربارۀ مسئولیت کیفری پژوهشگران و حقوق سوژههای انسانی در آزمایشهای ژنتیکی و روشهای درمانی جدید مانند ژندرمانی ـ طبق مقررات موجود ـ انجام آزمایش برای درمان بیماری یا بهرهگیری از روشهای درمانی جدید، چنانچه همراه با رضایت و برائت بیمار باشد و موازین علمی و فنی نیز رعایت شود، پژوهشگر و پزشک را از مسئولیت معاف میکند.
Alongside new knowledge and methods of curing genetic researches and
gene therapy have added to our medical knowledge, many jurisprudential
and legal challenges are excited, one of the most important of which is
legitimacy of gene therapy and its legal consequences. Utilizing
descriptive-analytical method this paper analyses this issue according to
Imami Shi`i jurisprudence and due legal issues. The results show that
according to the rules of necessity of curing diseases and saving human life
and the principle of acquittal (presumption of innocence) it can be deduced
that gene therapy in permissible. And with the consent of the patient the
researcher and the doctor are not responsible if the experiments are done
according to scientific and technical criteria.
Machine summary:
همچنین دربارۀ مسئولیت کیفری پژوهشگران و حقوق سوژههای انسانی در آزمایشهای ژنتیکی و روشهای درمانی جدید مانند ژندرمانی ـ طبق مقررات موجود ـ انجام آزمایش برای درمان بیماری یا بهرهگیری از روشهای درمانی جدید، چنانچه همراه با رضایت و برائت بیمار باشد و موازین علمی و فنی نیز رعایت شود، پژوهشگر و پزشک را از مسئولیت معاف میکند.
2. بررسی فقهی ژندرمانی اصلاح ژنتیکی در علم پزشکی اقسامی دارد که با توجه به نوع آن طبیعی است که از نظر فقهی، حکم آن نیز فرق میکند؛ اما آنچه میشود گفت، این است که بهطورکلی اگر اصلاح مزبور بر روی جنین یا اسپرم و تخمک شوهر و زن و بدون ترکیب کردن آن با اسپرم مرد یا تخمک زن دیگری انجام گیرد و موجب سلامت و کمال جسمی یا روحی کودک شود و مستلزم عمل حرام دیگری نیز نباشد، این عمل اصلاحی جایز است؛ اما اگر احتمال عقلایی داده شود که عمل اصلاحی سودمند نباشد و چهبسا بر اثر این کار، نقصی در جنین به پدید آید، جواز آن محل اشکال است (وطنخواه، 1396، ص54).
روایتی از امام صادق( بیان میکند که هیچ بیماری وجود ندارد، مگر آنکه خداوند درمانی را نیز برای آن در نظر گرفته است (حر عاملی، ۱۴۰۴ق، ج۲۵، ص۲) و طبعاً افراد باید از راههای گوناگونی که یکی از آنها همین ژندرمانی است، به دنبال کشف این شیوۀ درمانی باشند؛ بااینحال در برخی زمینهها باید جزئیات دقیق آنچه قرار است انجام شود، مشخص نمود و سپس در ارتباط با نظر اسلام در مورد آن بحث و گفتوگو کرد.