Abstract:
بیگمان حریم خصوصی یکی از مهمترین مباحث اجتماعی است که از زوایای مختلف میتوان به بررسی و پژوهش در آن پرداخت. یکی از موضوعات حریم خصوصی، محرمانگی اسرار بیماران است که در مباحث اخلاق پزشکی مورد توجه است و احکام فقهی آن نیز به سبب گستره ابتلا و فراگیری، اهمیتی ویژه دارد و نیازمند بررسی فقهی جدی است. در راستای بررسی این پرسش و فرضیه، از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده میشود تا با تحلیل به روش استنباطی و اجتهادی دادهها، احکام گوناگون محرمانگی پزشکی روشن شود؛ به این نیت که بایدها و نبایدهای فقهی و وظایف پزشکان و کادر درمانی در این زمینه تبیین قابل اطمینانی یابد. دلایل عامی چون ممنوعیت خیانت در امانت، ادلۀ حرمت تجسس، نشکستن سوگند پزشکی و دلیلهای خاصی مانند آیۀ حرمت افشای راز و روایات معتبر بر تحریم افشای اسرار بیماران دلالت دارند و حکم آن را در زوایای گوناگون روشن میکنند.
Privacy is one of the most important social issues capable of being studied
from different aspects. One subject matter of privacy is patient
confidentiality which is discussed in medical ethics and should be studied in
jurisprudence as well. With descriptive- analytical approach this article
scrutinizes different aspects of this issue to explain jurisprudential duties of
doctors and medical staffs. General evidences such as the prohibition of
betrayal of trust, snooping, breaking oaths, and specific evidences such as
the verse of prohibition of disclosing secrets and sound narrations imply the
illegitimacy of disclosing patients’ medical secrets.
Machine summary:
بنابراین چنانچه پزشک سرّ حرفهای را نزد همسر خود بازگو کند یا در غیر از موارد قانونی و توجیهپذیر، 1 موضوع را با پزشک دیگری در میان بگذارد یا در مصاحبه با مطبوعات و رادیو و تلویزیون یا در کتاب و مقاله یا سمینار پزشکی و غیرپزشکی مطرح کند و حتی درصورتیکه بیمار از بستگان او باشد، موجبی برای رفع مسئولیت از پزشک و افشاکنندۀ راز قلمداد نمیشود (عباسی، 1382، ص72) و در همۀ این صور، مفهوم افشای اسرار بیمار محقق شده است.
2. ادلۀ حرمت افشای اسرار بیماران «رازداری» ازجمله موضوعاتي است كه در ذیل عنوان «مکاسب محرمه» فقه بررسی میشود که البته بهطورمستقل و مبسوط در مورد ادلۀ حرمت آن بحث نشده است و تنها به طور استطرادی و مختصر در برخی ابواب فقهی مانند «غیبت» و «نمیمه» یا در شرایط احراز «عدالت امام جماعت» در کتاب صلاة از آن سخن به میان آمده است؛ هرچند در ابواب پرشمار کتابهای حدیثی (ر.
(تبریزی، 1416ق، ج3، ص19)؛ پس هرگونه تصرف در شئون زندگى و اموال مردم و تحميل چيزى بر آنان ظلم و تجاوز به آنان قلمداد مىشود که ازجمله آنها میتوان به زيرنظرگرفتن پنهانى ديگران و کاوش و جستوجو كردن دربارۀ آنان و نيز افشاگرى و پخش كردن عيبها و اسرارشان اشاره کرد که نوعى تصرف و دخالت دربارۀ ديگران به شمار مىآيد (منتظری نجفآبادی، 1409ق، ج2، ص539)؛ ازاینرو افشای اسرار بیماران که از مصادیق تصرف و دخالت در حریم شخصی بیمار بهشمار میرود، نفی میشود؛ زیرا در این موارد «اصل عدم ولایت» جاری میشود و به مقتضای آن ولایت و دخالت در امور دیگران نفی و به تبع آن افشای اسرار امری غیرجایز قلمداد میشود؛ چون هیچ مجوّزی در این فرض لحاظ نشده است.