Abstract:
از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﺗﻤﺪﻧﯽ در دوﻟﺖ ﺷﯿﻌﯽ ﻣﺬﻫﺐ ﻓﺎﻃﻤﯿﺎن)٢٩٧- ٥٦٧( راه اﻧﺪازی ﻣﺮﮐﺰی ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »داراﻟﻌﻠﻢ« در ﮐﻨﺎر ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮاﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. واﮐﺎوی ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ﮐﺎرﮐﺮدی اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﻟﮕﻮﯾﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن- ﮐﻪ در ﻣﺴﯿﺮ دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺪﻧﯽ ﻧﻮﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ- ﻗﺮار دﻫﺪ. واﮐﺎوی اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﺷﯿﻮه ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ در دوره اﻟﺤﺎﮐﻢ ﺑﺎﻣﺮاﻟﻠﻪ)ﺣﮏ: ٣٨٩ - ٤١١ ( ﺷﺸﻤﯿﻦ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻓﺎﻃﻤﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه، ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﭼﻮن ﻓﻘﻪ، ﻗﺮاﺋﺖ، ﻧﺠﻮم، ﻧﺤﻮ، ﭘﺰﺷﮑﯽ، رﯾﺎﺿﯽ و ﻣﻨﻄﻖ در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی داراﻟﻌﻠﻢ، ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ آن ﺑﻮده اﺳﺖ. داﻋﯿﺎن اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ اﻣﺮ اداره اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ را در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ، در راﺳﺘﺎی ﺳﯿﺎﺳﺖ دوﻟﺖ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ ﻣﺬﻫﺐ ﻓﺎﻃﻤﯿﺎن، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی اﻣﻮر دﻋﻮت و ﺗﺒﻠﯿﻎ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ را در اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادﻧﺪ. وﺟﻮد ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻈﯿﻢ در اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ، در راﺳﺘﺎی ﺗﺴﻬﯿﻞ اﻣﺮ آﻣﻮزش و ﺗﺒﻠﯿﻎ،
Machine summary:
نشریه علمی تمدن اسلامی و دین پژوهی سال اول/ شماره چهارم/تابستان1399 / کارکرد دارالعلم فاطمی در آموزش علوم و تبلیغ تعالیم اسماعیلی یدالله حاجیزاده 1 ( 96 – 111) چکیده از مهمترین اقدامات فرهنگی و تمدنی در دولت شیعی مذهب فاطمیان(297- 567) راه اندازی مرکزی علمی با عنوان «دارالعلم» در کنار سایر مراکز علمی و فرهنگی بوده است.
( چلونگر، 1383: 104-93) مقاله دیگری با عنوان «اهداف، وظایف و کارکرد آموزشی مراکز علمی فاطمیان» به قلم حمزه علی بهرامی و مهدی فرمانیان در فصلنامه سخن تاریخ به چاپ رسیده که در بخشی از آن، ضمن اشاره به مراکز آموزشیای همانند مساجد، قصرها، خانه وزیران، کتابخانه و دارالعلم، به صورت مختصر به وظایف و کارکرد هر یک اشاره شده است.
( بهرامی و فرمانیان، 1390: 54-29) در مقاله دیگری با عنوان «کتابخانهها دارالعلم و نگارش کتاب در عصر فاطمیان» به قلم محمد تقوی ذیل عنوان «دارالعلم» به صورت بسیار مختصر به برخی از کارکردهای این مرکز علمی در لابلای مطالب اشاراتی شده است.
(جان احمدی و سالاریه، 1391: 141-138) هرچند در لابلای مقالات مذکور به برخی از کارکردهای دارالعلم فاطمی اشاره شده است، اما تاکنون به صورت کامل، مهمترین کارکردهای این مرکز علمی که در حقیقت، آموزش علوم و گسترش تعالیم اسماعیلی بوده، مورد توجه قرار نگرفته است.