Abstract:
ادبیات داستانی معاصر نگاه ویژه ای به عناصر و مولفه های فرهنگ عامه شیراز در دوره پهلوی داشته است. در پژوهش حاضر با توجه به گستردگی مولفه های فرهنگ عامه، بازتاب ادبیات عامه شیراز از دریچه واکاوی بیست اثر داستانی شامل پانزده مجموعه داستان کوتاه و پنج رمان مورد بررسی قرار گرفته است. شیوه گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد استفاده از لهجه شیرازی، بهرهگیری از ضرب المثلهای شیرازی و غیر شیرازی، ترانه ها و تصنیفهای شیرازی در ادبیات داستانی معاصر فراوان بوده اما متلها و قصه ها حضور کمرنگی داشته اند. برخی تصنیفها و متلهای شیرازی به کار رفته، بیانگر برخی حوادث اجتماعی و تاریخی شیراز در دوران پهلوی از جمله ماجرای سیف القلم، متحدالشکل شدن لباسها و نیز وضعیت دستمزد کارکنان اولین کارخانه نساجی شیراز بوده است. به طور کلی با توجه به سبک نویسندگی و علایق بومی نویسندگان ادبیات داستانی، بازتاب ادبیات عامه شیراز در سووشون، شلوارهای وصله دار، شهری چون بهشت، کوچه زنبورک خونه، سنگ صبور، چراغ آخر، اجاق کور و بارونی نسبت به دیگر آثار ادبی پررنگتر بوده است.
Contemporary fictional literature has had a special look at the elements and components of Shiraz folklore in the period of Pahlavi. In the present study, considering the extent of the components of folklore, the reflection of Shiraz has been studied popular literature through of analysis of 20 fictional works including fifteen collections of short stories and five novels. The collected data in this article based on library resources have been analyzed in a descriptive-analytical method. The results show that the use of Shirazi dialect, Shirazi and non-Shirazi proverbs and Shirazi songs and chansons have been abundant in Contemporary fictional literature, but fictions(Matal) and stories have had a small presence. Some of the used Shirazi chansons and fictions indicate some of the social and historical events of Shiraz during the period of pahlavi, such as the story of Saif al-Qalam, the uniformity of clothes, and the situation of the wage of employees of the first textile factory of shiraz. generally, according to the style of writing and indigenous interests of fiction writers, the reflection of Shiraz popular literature in Sou va shoun, patchy pants, a city like Behesht, the Alley of Zanboorakkhooneh, The Patient Stone, the last light, The extinguished oven and Barooni has been more considerable compared to other Literary works.
Machine summary:
در پژوهش حاضر با توجه به گستردگي مؤلفه هاي فرهنگ عامه ، بازتاب ادبيات عامه شيراز از دريچه واکاوي بيست اثر داستاني شامل پانزده مجموعه داستان کوتاه و پنج رمان مورد بررسي قرار گرفته است .
به طور کلي با توجه به سبک نويسندگي و علايق بومي نويسندگان ادبيات داستاني، بازتاب ادبيات عامه شيراز در سووشون ، شلوارهاي وصله دار، شهري چون بهشت ، کوچه زنبورک خونه ، سنگ صبور، چراغ آخر، اجاق کور و باروني نسبت به ديگر آثار ادبي پررنگتر بوده است .
اين بيست اثر ادبي شامل پنج رمان سووشون ، کوچه زنبورک - خونه ، سنگ صبور، طبل آتش ، درماندگان عشق و پانزده مجموعه داستان کوتاه شامل شلوارهاي وصله دار، شهري چون بهشت ، چراغ آخر، اجاق کور، باروني، خانه خانه خودمان ، خانه اي که آتش گرفته بود، ديو، خلق روزگار، سه قطره خون ، سگ ولگرد، سيري در جذبه و درد، قصه هاي رسول ، کوچه باغهاي اضطراب و مدّ و مه ميشود.
در ادبيات داستاني معاصر از لوطيهاي شيراز ياد شده (قصه هاي رسول ، پرويزي: ص ١٩٨؛ سووشون ، دانشور: ص ٢٩٩و١٢٥)، اما به طور کلي به دو شخصيت داش اکل و دايي شکري به عنوان دو لوطي معروف شيراز بيشتر پرداخته شده است .
با وجود اين پيرامون قصه هاي عاميانه شيراز در يکجا به «قصه نارنج و ترنج » (همان : ص ٤٠) و در جاي ديگر نيز به قصه «ننه بچه خميره ، ننه خدا کريمه » اشاره شده ، (باروني، فقيري: ص ١٤٥) ولي خود قصه ها بيان نشده است .