Abstract:
مقاله حاضر به مطالعه دو مفهوم کلیدی در اندیشه سیاسی سیداحمد فردید پرداخته است که عبارتند از: «تاریخ» و «غربزدگی». این مقاله بر اساس روششناسی اسکینری به نگارش درآمده است که میگوید اندیشه سیاسی هر اندیشمندی در فضای انتزاعی تکوین پیدا نمیکند. آنان متاثر از بسترهای فکری، تاریخی، گفتمانی، سیاسی و اجتماعی عصر خویشاند. لذا لازمه فهم مضامین فکری هر فرد بررسی شرایط ذهنی و عینی حاکم بر دوره زمانی اوست. از این جهت تحقیق پیشرو ابتدا به بررسی شرایط تاریخی تاثیرگذار بر احمد فردید در دو دوره پهلوی اول و دوم پرداخته، سپس تکوین منظومه فکری وی را مورد بحث قرار داده و در نهایت دو مفهوم «تاریخ» و «غربزدگی» را در منظومه فکری او مورد بررسی قرار داده است.
Machine summary:
احمد فرديد که در دوران رضاشاه دوره جواني خويش را تجربه مي کرد، در واکنش به فضاي »ملال آور« ناشي از شبه مدرنيسم رضاخاني ، از انديشه هايدگر که مروج و مبلغ نوعي بومي گرايي ، مخالفت با مدرنيسم ، بازسازي ارزش هاي فراموش شده جهان سنتي و احياي تفکر شهودي و حضوري بود، استقبال مي کند.
او که تحت تاثير فرديد بود، غرب زدگي را با مسئله هويت شرقي و اسلامي پيوند مي دهد و مي گويد: »اجازه بدهيد که اکنون به عنوان يک شرقي پاي در سنت و شايق به پرشي دويست سيصد ساله و مجبور به جبران اين همه درماندگي و واماندگي و نشسته بر زمين آن کليت تجزيه شده اسلامي ، غرب زدگي را چنين تعبير کنم که »مجموعه عوارضي که در زندگي و فرهنگ و تمدن و روش انديشه مردمان نقطه اي از عالم حادث شده است بي هيچ سنتي به عنوان تکيه گاهي و بي هيچ تداومي در تاريخ «« )آل احمد، ١٣٥٦: ٣٤).
واقع امر اين است که بحث بومي گرايي ، غرب زدگي و مخالفت با مدرنيته زماني در ايران شکوفا شد که حساس ترين ذهن هاي جهان غربي مانند آلبرکامو، اريک فروم ، مارکوزه ، ژان پل سارتر، آرنولد تويين بي و هايدگر به خاطر بحرانهاي اجتماعي ، سياسي ، فرهنگي و فلسفي بعد از جنگ در اروپا درباره شايستگي ها و مسير غرب ترديدهاي جدي وارد کردند (بروجردي ، ١٣٨٤: ١٢).
فرديد در خصوص ضرورت تغيير و گذر از وضع موجود مي گويد: »در سير تاريخي انسان به سوي امت واحده پايان تاريخ که مستلزم گذشت ازخود بنيادي و نيست انگاري حق و حقيقت است ، بشر دوباره از حقيقت وجود پرسش خواهد کرد و به تبع تغيير نسبت وي با مبدأ عالم و آدم ، نسبت وي با آدم و عالم نيز تغيير پيدا خواهد کرد« (معارف ، ١٣٨٠: ١٥٤).