Abstract:
یکی از چالش های علمی میان اهل نظر، دشواری تشخیص مفاهیم بکار رفته در زبان و ادبیات
تخصصی است. به ویژه اینکه با توسعه علم و فناوری و به تبع آن، انتقال تکنولوژی و فرهنگ
حاکم بر آن، با سیلی از واژگان نوپدید مواجه ایم که بسیاری از این واژگان یا اساسا وارداتی
بوده و یا دارای کاربرد متناظر با فضای صدور کشورهای مبدا میباشند. از این رو، بدون
تحلیل دقیق مفاهیم؛ یعنی بررسی ابعاد، کارکردها، تبارشناسی و زمینه های بروز و ظهور این
مفاهیم، فهم عمیق از آنها میسر نمیگردد. از جمله مفاهیم پرکاربرد، "ایده" هست. ایده،
موتور محرک دانش در دنیای امروز بوده، و مهمترین دستاوردهای علمی بشر بر پایه این
مفهوم استوار است. لذا دارای ضرورتی ویژه در بازتعریف و بومی سازی است. بررسیها نشان
میدهد، این واژه دارای تحولات مفهومی زیادی بوده و در دانشهای مختلف دارای کاربرد
مفهومی مختلفی است. بنابراین، نمیتوان در قالب یک یا چند مدخل تعریفی به شفاف سازی
همه ابعاد آن پرداخت. هدف این پژوهش واضحسازی مفهومی ایده است. در این رابطه، مدل
تحلیل مفهومی سودابی مبنای کار قرار گرفته است. در این مدل با انجام چهار عمل، به
. شفافسازی این مفهوم پرداخته شد. 9. تعریف ایده؛ 8 مقایسه با مفاهیم مشابه آن؛ 0
مشخص ساختن حدود مفهوم و 4. انسجام منطقی مفهوم ایده. یافته ها حاکی از آن است که
ایده یک طرح و الگوی ذهنی است و بنابر شرایط تصمیمگیری، نام راه حل جدید؛ در دانش-
های نظری، نام فرضیه و نظریه؛ در دانشهای کاربستی، نام ایده جدید به خود می گیرد. ایده
با وجود قرابت و همسویی با واژگانی چون دانش، فرضیه، خلاقیت، نوآوری و ..، با آنها تفاوت
معنایی داشته و نیز مبانی پارادایمی در تحولات مفهومی آن نقش بسزایی داشته اند
Machine summary:
پرسش اصلی در این تحقیق چیستی و ماهیت مفهوم ایده بوده ؛ و هدف آن واضح سازی یا تحلیل مفهومی این واژه است که از طریق بررسی تعاریف ایده و رابطه آن با مفاهیم همسو؛ چون خلاقیت ، نوآوری، دانش ، فرضیه ، نظریه پردازی، اطلاعات و غیره ، و نیز کاربردشناسی آن در دانش ها و موقعیت های مختلف ، و در آخر هستان شناسی یا جایگاه ویژه آن در شبکه مفهومی واژگان دیگر بدان میرسد.
١ (حیدری، عصارودی، ١٣٩٤) در این مقاله ، رویکرد تحلیل مفهومی ارائه شده توسط سودابی (سودابی، ٢٠١٠؛ نقل : در عارف ، سیدجوادین ، پور عزت ، محمدی الیاسی، ١٣٩٨) به دلیل فهم و ارتباط آسان مخاطبان با آن و نیز جامعیت این مدل در شفاف سازی مفاهیم ، و از همه مهم تر مناسبت این مدل با اقتضائات مفهوم ایده ، مبنای پژوهش قرار گرفته است .
گام اول : بررسی تعریف ایده در منابع مختلف و اتخاذ تعریف نهایی نقش در بسیاری از پژوهش ها لازم و تا حدی کارساز است ، با این حال نقد های به عمل آمده نشان میدهد که روش تحلیل مفهومی در رویکرد به پوزیتیویسم منطقی، در حل همۀ مسائل کارایی ندارد.
از آنجاکه ایده یک مفهوم دانشی است ، در این پژوهش برای شناخت گستره و کاربرد مفهومی ایده ، کاربرد آن در دانش های مختلف و نیز مبانی و مفروضات ارزشی حاکم بر آن بررسی میشود.