Abstract:
«مدارا» به معنای لطف، تساهل، نرمی و دوری از درگیری با فرد به خاطر شر اوست. در قرآن کریم، مدارا بهعنوان برکت و رافت یاد شده است. در خانواده و اجتماع، اگر انسان با دیگران مدرا نکند و در سختیها و ناگواریها با عصبانیت و خشم رفتار کند، به اعتماد اجتماعی، صحت تربیتی و اخلاقی خود ضربه خواهد زد. هدف این پژوهش، بررسی قلمروهای مختلف مدارا در سیره امام علی علیه السلام است که برای جمعآوری اطلاعات، از روش کتابخانهای استفاده شده و دادهها با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای پژوهشی حاکی از این است که در فضلیت مدارا، بسیاری از فضایل مانند خضوع و خشوع، نوعدوستی، صبر و خویشتنداری، کظم غیظ، نداشتن کینهتوزی، دوری از خشم، دوری از جنگ، دوری از ناسزاگویی و سهلگیری وجود دارد. امام علی علیه السلام، متناسب با شریعت اسلام نگاهش بر آسانگیری بوده است، اما در بعضی مسایل مانند اموال عمومی، اجرای حدود الهی و برخورد با منکران دین به شدت برخورد کرده و هرگز اجازه نمیدادند کسانی به اموال عمومی و حدود الهی و دین خدشه وارد کنند. سیره عملی آن حضرت نیز، اجرای دقیق حدود الهی و تقسیم مساوی بیتالمال بوده است.
Tolerance has a good position in the life of family and human society, and lack
of tolerance has a damaging effect on social confidence, healthy state of
education and morally. The aim of this study is to investigate the different
aspects of tolerance in Imam Ali's lifestyle. This study used a library - based
method to the collect information and a descriptive method and content analysis
to study the data. The research findings show that the virtue of tolerance
includes many moral and educational virtues such as humility and humble
adoration, altruism, patience and continence, not being revengeful, giving no
way to anger, aversion to war, abstinence from using abusive language and
leniency- virtues through which man degrees of sublimity in this world and the
hereafter. Imam Ali’s lifestyle is consistent with Islamic Shariah and though ,
he should leniency about public affairs, he was very strict in dealing dealt with
public property, observance of divine limits and stood firm against those who
rejected Islam. He achieved equality in the allocation to people from Muslims
public treasury, did not distinguish between the poor and the rich and between
the strong and the weak in administering divine limits, and preventing Banu
Umayyad from harming Islam and the Islamic state.
Machine summary:
مدارا در سيرۀ امام علی( چنانچه مدارا را به معناي آزاد گذاشتن انسانها در گزینش دين، كه موجب هدايت آنان است، در نظر بگیریم، امیرمؤمنان(، اهل مدارا است؛ زيرا آنجا كه با معاویه در جنگ بود و لشگریان معاویه به یک زن یهودی حمله کرده و جواهرات او را میدزدند، حضرت امیر( بر سپاه خود بانگ برميآورد كه چرا سستي كردهاید دربارة فردی که در جامعۀ اسلامي زندگی میکند، درحالیکه در شمول امنیت، آن شخص با ساير مسلمان برابر است.
فرد اهل كتاب گفت: «پس چرا به طرف مقصد من میآیی؛ درحالیکه راه شهر کوفه از آن طرف است؟» امیر مؤمنان( فرمود: «من اطلاع دارم؛ ولي از اسباب همراهی خوب، اين است كه هنگام جدا شدن، آدمی دوستش را به میزانی همراهی كند و پيامبر( ما اینچنین فرموده و دستور داده است».
باید اذعان کرد که با اینکه طلحه و زیبر، سالیان متمادی در کنار امام بر علیه ظلم و کفر جنگیدند، اما امام در مقابل زیادهخواهی آنها ایستادگی کردند و این زیادهخواهی و حرص آنان موجب شد که رفتار عمر را به رفتار پیامبر ترجیح دهند و امام هرگز به آنها اجازه نداد که حقوق مردم را با زیادهخواهی خود پایمال کنند (سلیمانی، 1398، ص 216-217).
پيش از شروع هر جنگي تا آخرين وقت و زمان به مذاکره میپرداخت که نشان از مدارای آن حضرت، در برخورد با دشمنان و مخالفان است که در این باره، میتوان به موارد زیر اشاره کرد: بخشش عايشه در معركة جمل عايشه، همسر پيامبر(، طلحه و زبير، سه پایۀ اساسی جنگ جمل بودند كه با زیرپا گذاشتن بيعت خود، بسياري از مسلمانان را به خاک و خون کشاندند و در همان سال اول خلافت امیر مؤمنان(، دشواریهای زيادي براي خلافت آن حضرت به وجود آوردند.