Abstract:
در ﭼﻨﺪ دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آب ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺷﺪه، وﻟﯽ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﻮﺟﻪ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، در زﻣﯿﻨﻪای ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی آﺑﯿﺎری، ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ، ﺑﻬﺮهﺑﺮداری، ﻧﮕﻬﺪاری ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ و اﻣﮑﺎن ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﺸﺎورزان ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻻزم ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. درﻧﺘﯿﺠﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی آﺑﯿﺎری ازﻧﻈﺮ ﮐﺎراﯾﯽ و ﺑﻬﺮهوری ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﯿﺰان ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽﺷﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰیﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻮﺟﯿﻬﯽ ﻃﺮحﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ. در ﺳﺎل 1370 در ﭘﯽ ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﺑﯿﻦ وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎی ﻧﯿﺮو، ﮐﺸﺎورزی و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪوﺑﻮدﺟﻪ، ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن آب، ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻧﺪ. اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺑﻬﺮهﺑﺮداری در اﺑﺘﺪا ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻮد، وﻟﯿﮑﻦ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﮔﺎم ﻣﺆﺛﺮی در ﺟﻬﺖ ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺿﺮوری ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻤﻼ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﯿﻦ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداری و ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎی ﮐﺎرﮐﻨﺎن دوﻟﺖ و ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن آب ﻣﻨﻄﻘﻪای، اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ دوﻟﺘﯽ و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی آب ﻣﻨﻄﻘﻪای ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺮوری ﺗﺪوﯾﻦﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻼش دارد ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﻧﻮﯾﻦ، ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮدی در اﺻﻼح و اﯾﺠﺎد ﺗﺤﻮل در ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﻓﻌﺎل در اﯾﺮان اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ.
Machine summary:
شرکتهای تعاونیهای آب بران: در راستای سیاستهای دولت و استفاده با حداکثر بهرهوری از منابع آبوخاک کشور و اجرای کامل مفاد آییننامه مصرف بهینه آب کشاورزی مصوب 1375 هیئت محترم وزیران (برای ایجاد و سازماندهی تشکلهای مناسب در اراضی تحت پوشش شبکههای آبیاری کشور در قالب هماهنگی کامل حدود وظایف و مسئولیتهای وزارتین نیرو و کشاورزی، نحوه ارتباط با شرکتهای بهرهبرداری موجود، یا شبکههای در دست بهرهبرداری توسط سازمانهای آب منطقهای و نیز تحویل حجمی آب بر اساس گزارشها الگوی مصرف آب که بهصورت اسناد ملی تهیهشده است (خالص نیاز آبی، الگوی کشت و راندمانهای آبیاری) تعاونی آببران تشکیل گردید (اساسنامه تعاونیهای آب بران، 1393) طوسی (1373)، در مطالعه خود اظهار میدارد؛ تعاونیهای آب بران به مجموعه افرادی اطلاق میشود که دارای پروانهی بهرهبرداری از تأسیسات آب و آبیاری محدوده شخصی بوده و برای انجام فعالیتها و منافع مشترک بهمنظور سهولت در برنامهریزی، همیاری در انجام وظایف خود، ازجمله مرحله کاشت، داشت، برداشت محصول، بازاریابی، فروش، حفاظت و نگهداری از تأسیسات آب و آبیاری و جلوگیری از برداشتهای بیش از میزان قیدشده در پروانه بهخصوص ممانعت از حفر چاههای غیرمجاز در محدودهی موردنظر از طریق معرفی متخلفین به شرکت آب منطقهای ذیربط، اخذ آببها، اطلاعرسانی و نظرسنجی از اعضا و سایر امور موردنظر با اساسنامه مشخص به مراجع قانونی ازجمله وزارت کار و ادارات تابعه مراجعه کرده و مجوز لازم را اخذ نمایند (ادهم مالکی و همکاران، 1398).