Abstract:
راه آهن یکی از نمادهای تکنولوژی جدید است که فکر احداث آن در نیمه دوّم قرن نوزدهم در ایران
توسّط دانشجویان و کسانی که از پیشرفت غرب آگاهی یافتند به وجود آمد و با سفرنامه ناصرالدین شاه به
اروپاه این فکر تحقّق یافت از آن زمان امتیازات مختلف برای احداث راه آهن به وجود آمد ولی احداث
راه آهن در زمان رضاشاه و به صوورت کامل تحقّق یافت آن و در زمانم او راه آهن شمال در امتداد راه
آهن سراسری خلیج فارس- دریای خزر هم زمان به وجود آمد هر چند در ابتدا مایل به احداث آن نبود
ولی روسیّه برای پیشرفت بازرگانی و دست یابی دریای آزاد خواهان توسعه آن بود و هدف از ساخت آن
را گوناگون ذکر کرده اند و فکر احداث آن را به بیگانگان نسبت داده اند و در زمان جنگ جهانی دوّم راه
آهن ایران عامل موثّری در کمک به روسیه و پیرزی متفقّین بود امّا به نظر می رسد که ایرانیان دلسوزی
مانند صنیع الدوله در ساختن آن پیشرفت کشور و متّصل کردن شهرهای پرجمعیت برای توسعه کشور را به
عنوان هدف در احداث آن دانسته آنند و طرّاح آن بوده اند.
Machine summary:
(راه آهن سراسر ايران ، ١٣٠٦ – ١٣١٧، ص ٣٨) راه آهن شمال ، چگونگي شکل گيري و هدف از ساخت و استفاده آن / ٥٣ ٥- سياست خارجي: نفوذ و رخنه که دولتين روس و انگليس در ايران پيدا کرده بودند آنها را در عرصه کشور ما دچار رقابت و هم چشمي شديدي کرده بود و هيچ کدام حاضر نبودند بگذارند اقدامي در رايران بشود که اندک نفعي براي حريف ديگري در آن ملحوظ باشد در رأس همۀ اين رقابت ها و کشمکش ها هم موضوع راه آهن ايران قرار دارد زيرا وقتي قرار ميشود راه آهن در اين کشور ساخته شود اگر در نواحي شمالي بود منافع تجارتي و سوق الجيشي آن ممکن بود عائد روس ها شود در اين صورت انگليسها جدا با آن مخالفت ميورزيدند و اگر در نواحي جنوبي احداث ميشود روسها به خيال جلوگيري از استفادة انگليسيها مانع آن ميگرديدند هر امتيازي که براي ساختمان راه آهن از طرف دولت ايران اعطا ميشود چون دست يکي از اين دول در خفا در آن وارد بود رقيب او به هرگونه دسيسه و کارشکني متوسل شده و از اجراي آن جلوگيري ميکرد خلاصه برگترين سد و مانع ساختمان راه آهن ايران همانا سياست و دسايس دول خارجه بود (همان منبع ، ص ٢٤) از فوايد ساختمان راه آهن که مولد صنايع کثير در کشور مي شود و با اين جهت براي مملکتي مانند ايران ديروز که بر اثر سوء اداره و نا امني متمادي داخلي و فشار و تضعيفات خارجي رشته هاي اقتصادي از هم گسسته و به ورطه هاي فلاکت و ورشکستگي افتاده بود ساختمان راه آهن کمک هاي بزرگ و موثري به تقويت بنيۀ اقتصادي و احياي صنايع داخلي آن ميکرد و بر اثر آن جنبش تازه در اقتصاد کشور مظاهر ميگرديد و از طرف ديگر بهترين وسيله براي دست يافتن ايران به درياي آزاد بود و معلوم است کشوري که به دريا متصل نباشد هرگز نميتواند در جرگۀ مبادلات و ارتباطات بين المللي وارد شود و از نعمت کرايۀ ارزان خطوط دريايي استفاده نمايد و بدون وجود راه آهن و دست داشتن به دريا ممکن نبود که کشور ايران بتواند در راه صنايع و احداث کارخانجات براي رفع حوائج داخلي خود بر دارد.