Abstract:
رشد روز افزون جمعیت و استفاده بیش از اندازه و غیر اصولی از منابع طبیعی به ویژه خاک باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاری گردیده است که مهمترین آن مربوط به فرسایش خاک و تولید رسوب میباشد. که میتواند لطمات جبران ناپذیری بر جوامع طبیعی و بشری داشته باشد. برای انجام این تحقیق نقشه واحدهای همگن با استفاده از نقشه های شیب، کاربری اراضی و زمین شناسی تهیه گردید. هر یک از عوامل موثر در فرسایش و پارامترهای موجود در مدل ها به طور جداگانه در هر واحد کاری اندازه گیری و در نهایت برای هر یک از زیرحوضه ها میزان فرسایش و تولید رسوب سالانه محاسبه شد. نقشه ی کاربری اراضی با استفاده از تصاویر سنجنده ETM ماهواره لندست بعد از کلاس بندی تهیه گردید. بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق میزان رسوب تولیدی سالیانه با روش MPSIAC در زیرحوضه واحد A حوضه ی مورد مطالعه به ترتیب 34/126متر مکعب بر کیلومتر مربع ، 6106 تن بر هکتار، در زیرحوضه واحد B به ترتیب 74/ متر مکعب بر کیلومتر مربع 167 ، 1804 تن بر هکتار و زیر حوضه واحد C به ترتیب 36/150متر مکعب بر کیلومتر مربع ، 9659 تن بر هکتار برآورد گردید. نتایج حاصل از مقایسه میزان فرسایش ، در تعیین صحت روش ها نشان داد که روش MPSIAC برای برآورد میزان فرسایش و تولید رسوب سالیانه در شرایط طبیعی و خاکی حوضه مورد مطالعه نسبت به دو روش دیگر مناسب تر می باشد.
The growing population and the excessive and unconditional use of natural resources, especially in the soil, have caused many problems, most notably due to soil erosion and sediment production. To do this research, homogeneous unit maps were prepared using slope mapping, land use and geology maps. Each of the effective factors in erosion and parameters in the models were measured separately in each unit of operation, and finally, for each sub-area, the erosion and annual sediment production were calculated. Land use map was prepared using Landsat satellite ETM sensor images after classifying. Based on the results of this study, annual production sediment yield by MPSIAC method in the sub-basin of Unit A of the studied basin was 126.33 cubic meters per square kilometer, 6106 tons per hectare, in unit B sub-basin, respectively 74 cubic meters per cubic meter Kilometers square 167, 1804 t / ha and sub unit C were 150.36 m 3 / km, 9659 t / ha, respectively. The results of the comparison of erosion rates in determining the accuracy of the methods showed that the MPSIAC method is more suitable for estimating erosion and annual precipitation production in the natural and climatic conditions of the studied basin than the other two methods.
Machine summary:
جدول ١- عوامل مؤثر در فرسایش خاک و تولید رسوب در روش MPSIAC Table 1- Effective factors in soil erosion and sediment production in MPSIAC method {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} یافته ها و بحث کلیه داده ها که عبارت اند از لایه مدل رقومی ارتفاع ٣٠ متری سنجنده Aster اخذ شده از سایت سازمان زمین شناسی آمریکا (شکل ٧)، لایه شیب مستخرج از مدل رقومی ارتفاع ، لایه جهت شیب مستخرج از مدل رقومی ارتفاع ، لایه زمین شناسی اخذ شده از سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، تصویر ماهواره ای لندست ٨ اخذ شده از سایت سازمان زمین شناسی آمریکا، لایه آبراهه های حوضه آبریز آجیچای اخذ شده از سازمان آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی و تصویر ماهواره ای لندست ٨ تهیه و برای استفاده مورد ارزیابی قرار میگیرد، برای این منظور از نرم افزارهای ENVI و ١٠/٣ ArcGIS استفاده خواهد شد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٨: نقشه مدل ارتفاع رقومی حوضه آبخیز آجی چای Figure 8: Digital elevation model map of Aji Chay watershed 4- Bureau of Land Management امتیاز ٩ عامل در مدل MPSIAC با استفاده از روابط موجود در هر واحد کاری تعیین گردیده ، در نسبت مساحت آن ضرب شده و با هم جمع امتیازهای به دست آمده میزان درجه رسوب دهی (R) کل حوضه مورد مطالعه به دست آمد.