Abstract:
در این مقاله نسبت میان خداوند سبحان و مخلوقات او از دیدگاه سه مکتب فلسفه و عرفان و وحی بررسی و تبیین شده است . دو مکتب نخست از یافته های بشری است و مکتب سوم منبعی آسمانی دارد که در قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع ) مجال ظهور یافته است . خلاصۀ آرای هر سه مکتب با ذکر منابع دقیق آمده ؛ و دو مکتب نخست به اجمال تبیین و نقد شده و دیدگاه مکتب سوم گزارش و پذیرفته شده است .
Machine summary:
نسبت خالق و مخلوق در آموزه هاي وحياني و تفکّر فلسفي و عرفاني اسماعيل تاج بخش استاد دانشگاه علامه طباطبايي چکيده در اين مقاله نسبت ميان خداوند سبحان و مخلوقات او از ديدگاه سه مکتب فلسفه و عرفان و وحي بررسي و تبيين شده است .
نظر مکتب ثقلين در تفکّر وحياني و نظر اهل بيت عصمت و طهارت (ع ) رابطۀ خداوند سبحان با ماسوا بينونت است ؛ يعني حضرت حق در ذات و صفات کاملاً از مخلوقش جداست و هيچ نسبت و پيوندي ميان او تعالي و مخلوقش در ذات و صفات نيست .
امام رضا(ع ) با جملۀ «مباينته أّياهم و مفارقته إّنيّتهم » به روشني بر مباينت حقيقت خدا با خلق تأکيد و بيان کرده است که ميان ذات و حقيقت خداوند سبحان با مخلوقات به طور مطلق و به تمام معنا، مفارقت وجود دارد و خلق و خالق هيچ گونه اشتراکي در حقيقت ذات ندارند؛ بنابراين ، اين حديث شريف در نفي سنخيّت و اثبات بينونت تام ميان خداي متعال با آفريدگان ، بسيار رسا و گوياست ».
جان کلام اين که در فاعل هاي طبيعي معلول از درون عّلت جوشيده و مرتبۀ نازلۀ وجود علت است ؛ امّا دربارة حق تعالي که فاعل بالمشيّۀ والاراده است ماسوي الله فقط مخلوق اويند؛ يعني از «لا من شي» و از عدم ايجاد شده اند و هيچ سنخيتي ميان خدا و آفريده ها در ذات و صفات نيست .