Abstract:
تحقیق پیشرو با عنوان بررسی زمینههای تشکیل حکومت قراختائیان در شرق ایران و
ماوراءالنهر و روند سقوط آنها در نظر دارد به بررسی زمینههای شکلگیری و سقوط قراختائیان
در ماوراءالنهر و شرق ایران و همچنین به ویژگیهای فرهنگی این قوم از قبیل نژادءزبان و
شیوةحکومتداری بپردازد. روش این پژوهش توصیفی_تحلیلی است و با رجوع به منابع,
اسناد. مدارک و مآخذ تاریخی فارسی» عربی» چینی و تحلیل و مقایسة دادهها با یکدیگر به این
نتیجه رسیده است که این قوم با تکیه بر ارتش منظم و قدرتمند و همچنین حفظ فرهنگ
چادرنشینی خویش از یکسو و تغییر شرایط قدرت در ماوراءالنهر از سوی دیگر توانستند در
شرق ایران قدرت و به دست گرفته و حکومتهای منطقه و مطیع خویش سازند. اما به دلیل
تفاوت مذهبی با دولتهای همجوارء» مورد تعرض و هجوم آنان قرار گرفته. رو به اضمحلال
رفته و سرانجام توسط حملة مغول نابود شدند.
Machine summary:
روش اين پژوهش توصيفي_تحليلي است و با رجوع به منابع ، اسناد، مدارک و مآخذ تاريخي فارسي، عربي، چيني و تحليل و مقايسۀ داده ها با يکديگر به اين نتيجه رسيده است که اين قوم با تکيه بر ارتش منظم و قدرتمند و همچنين حفظ فرهنگ چادرنشيني خويش از يک سو و تغيير شرايط قدرت در ماوراءالنهر از سوي ديگر توانستند در شرق ايران قدرت را به دست گرفته و حکومت هاي منطقه را مطيع خويش سازند، اما به دليل تفاوت مذهبي با دولت هاي همجوار، مورد تعرض و هجوم آنان قرار گرفته ، رو به اضمحلال رفته و سرانجام توسط حملۀ مغول نابود شدند.
آتسز خوارزمشاه نيز خود را مطيع آنان ساخت و خراجگزار آن ها شد و از اين زمان تا بيش از ۷۰ سال ، ايلچيان قراختايي از جانب گورخان هاي قراختايي به دربار خوارزمشاهيان وارد ميشدند و خراج معهود را دريافت ميکردند.
به علت پيروزي قراختائيان تنها قدرت لشکرکشي آن ها نبود، آن ها در سرزمين هايي که تازه فتح کرده بودند خودمختاري محلي وسيعي داشتند و براي حکومت خراجگزاران از سيستم جداگانه استفاده ميکردند، ولي سلطۀ سپاهيان ، فقط زير نظر خود ختاييان قرار داشت و اين مسأله در سلسلۀ قراختائيان ادامه يافت .
اين امپراطوري جديد که در ترکستان شرقي تأسيس يافت در تاريخ اسلام به نام پادشاهي قراختائيان (ختائيان سياه ) ناميده شد.
بدين ترتيب با حملۀ دو جانبه از طرف کوچلک خان نايمان و سلطان محمد خوارزمشاه ، به عمر دولت قراختايي که از اوايل قرن ششم قمري در مرزهاي اسلامي ساکن شده بودند پايان داده شد و سرانجام با حملۀ چنگيزخان در سال ۶۱۶ هجري تمامي قلمرو نايمان ها و قراختائيان به دست مغولان افتاد.