Abstract:
در سیره اهل بیت^ یکی از شیوههای مهم برای پاسخ به سؤالات «شیوه پرسشگری» است که پاسخگو آنرا برای ایجاد فضای پاسخگویی مطلوب، بین خود و مخاطب شکل میدهد.
روش اخلاقی امام صادق× در مواجهه با پرسش مخاطبان و جهتدهی سؤالات ایشان مسئله مقاله پیشرو است؛ بررسی توصیفی ـ تحلیلی سیره و کلام امام× نشاندهنده استقبال ایشان از «پرسشگری» است. ایجاد انگیزه برای سؤالات بیشتر، منصرف ساختن پرسشگر از سؤال و تذکر سؤال فراموش شده از شیوههای اخلاقی ای است که امام× در مقام پرسشگری مخاطبان بهکار بردهاند.
Machine summary:
عذرخواهي از عدم امكان پاسخگويي به سؤالات نامناسب و غير ضرور امام صادق× به بهانههايي كوچك و بزرگ و حتي مسئلة مهمي نظير كفر و ارتداد، پرسشگران را از پاسخگويي محروم نميكردند كه اين نشاندهنده اخلاق كريمانه ايشان در مقام پاسخگويي است يكي از سويههاي اخلاق كريمانه امام× اين بود كه وقتي با يقين و قطع مانع يا مفسدهاي در پاسخگويي تشخيص ميدادند باز هم با بيان عذر و توجيه از پاسخگويي امتناع ميورزيدند چنانچه فردي از جبر و تفويض ميپرسيد درحاليكه دو يا سه بار دستان خود را بر هم ميفشرد.
3. ايجاد زمينة درك نياز به پاسخ يكي از نكات اخلاقي در اخلاق تبليغ امام صادق× اين بود كه وقتي طرف مقابل ايشان، نياز خود را به توضيح بيشتر در نيافته بود حضرت براي او توضيحات زيادي نميدادند بلكه سعي ميفرمودند اين زمينه را فراهم كنند كه خود او به نياز خود واقف شود و پس از آن حضرت توضيحاتي را بيان فرمودند چنانچه در نمونه زير ديده ميشود: طبيب هندي ميگفت: شما دليلي بر وجود صانع نداريد و آنچه ميگوييد در مكتب تربيتي خود يافتهايد و كودكان از بزرگان فراگرفتهاند.
5. پاسخگويي به سبك پرسشگري يكي از سبكهاي پاسخگويي امام× اين بوده است بهجاي اينكه خودشان پاسخ دهند به طرح پرسشهايي براي مخاطب ميپرداختند كه وي بتواند با كمك آن پرسشها و پاسخگويي به آنها، پاسخ سؤال اصلي خود را پيدا كند.