Abstract:
سیلاب متداولترین مخاطره طبیعی در جهان است که هر سال افراد زیادی را تحت تاثیر قرار میدهد. در این پژوهش احتمال خطر سیلاب رودخانه گاماسیاب کرمانشاه با کمک سیستم تصمیم گیری چند معیاره (MCDA) مطالعه شدهاست. بنابراین در این پژوهش از 4 معیار اصلی شامل عامل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی استفاده گردید. پس از آماده سازی معیارها، هر شاخص به شکلارزش گذاری نزولی به 9 کلاس تقسیمبندی شد و سپس با توجه به تاثیر هر شاخص در احتمال وقوع سیلاب، شاخص وزن نرمال شده (NWI) محاسبه گردید و نقشه نهایی پهنهبندی احتمال خطر سیلاب با تلفیق معیارها به روش ترکیبی وزن دهی خطی (WLC) تهیه شد. نتایج پهنهبندی احتمال خطر سیلاب نشان داد که در حدود 61 کیلومتر مربع ( 12 درصد) از دو طرف رودخانه گاماسیاب دارای میزان آسیبپذیری زیاد و خیلی زیاد بوده است. محدوده شهر بیستون و محدوده انتهایی رودخانه گاماسیاب دارای بیشترین احتمال خطر زیاد و خیلی زیاد است. این مسئله به دلیل کاهش شیب و کاهش ارتفاع در پایین دست حوضه میباشد نتایج این پژوهش نشان میدهد که سیستم تصمیم گیری چند معیاره، روشی قدرتمند، سریع و کم هزینه در حوضههای فاقد اطلاعات هیدرومتری جهت تهیه نقشههای احتمال خطر سیلاب به شمار میرود.
Flood is the most common natural hazard in the world that affects many people every year. This study aimed to assess the probability of flood hazard in Gamasiab River of Kermanshah using Multi Criteria Decision Making Approach (MCDA). So, four factors such as height, slope, distance from river, and land use were prepared and each factor was subdivided into 9 classes in the form of descending valuation. Then Normalized Weight Index (NWI) was calculated according to the effect of each factor on the probability of flood and Weighted Linear Combination (WLC) method was used to provide the final map of the flood hazard risk zonation. The results of flood risk zonation showed that about 61 square kilometers (12%) on both sides of the Gamasiab River had high and very high vulnerability. The Bistoon City and the lower reaches of the Gamasiab River have the high and very high-risk probability due to the decreasing of slope and height downstream of the Gamasiab basin. According to the results, Multi Criteria Decision Making Approach is a powerful, fast and low cost method in basins without hydrometric information for preparing flood risk maps.
Machine summary:
پس از آماده سازی معیارها، هر شاخص به شکل ارزش گذاری نزولی به ٩ کلاس تقسیم بندی شد و سپس با توجه به تاثیر هر شاخص در احتمال وقوع سیلاب ، شاخص وزن نرمال شده (NWI) محاسبه گردید و نقشه نهایی پهنه بندی احتمال خطر سیلاب با تلفیق معیارها به روش ترکیبی وزن دهی خطی (WLC) تهیه شد.
نتایج پهنه بندی احتمال خطر سیلاب نشان داد که در حدود ٦١ کیلومتر مربع ( ١٢ درصد) از دو طرف رودخانه گاماسیاب دارای میزان آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد بوده است .
این مسئله به دلیل کاهش شیب و کاهش ارتفاع در پایین دست حوضه می باشد نتایج این پژوهش نشان می دهد که سیستم تصمیم گریی چند معیاره ، روشی قدرتمند، سریع و کم هزینه در حوضه های فاقد اطلاعات هیدرومتری جهت تهیه نقشه های احتمال خطر سیلاب به شمار می رود.
همچنین تعدادی از محققین از این روش در بررسی پتانسیل احتمال خطر سیل در حوضه های آبریز با کمک شاخص های ژئومورفیک استفاده نموده اند و مناطق مستعد سیلاب را شناسایی کرده اند (سامانتا و همکاران ، ٤٢٠١٦ داس ، ٤٢٠١٩ اوگاتو و همکاران ، ،٢٠٢٠، نوری و همکاران ،١٣٩٨، قضاوی و 1- Geographic information system 2- Multi-Criteria Decision Approach 3- Voogd 4- Fuzzy Analytic Hierarchy Process همکاران ،١٣٩٨، چ لامی و همکاران ، ١٣٩٨).
نتیجه گیری در این پژوهش نقشه احتمال خطر سیلاب با کمک روش تصمیم گیری چند معیاره فضایی MCDA با استفاده از مجموعه ایی از داده ها از قبیل ارتفاع ، شیب ، فاصله از رودخانه ، کاربری زمین به دست آمده است .