Abstract:
پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با هدف کشف نظام مفهومی حاکم بر سرعنوانهای موضوعی فارسی و ویژگیهای آن، به روش تحلیل محتوا انجام پذیرفته است. در شناسایی نظام مفهومی حاکم بر سرعنوانهای موضوعی فارسی 84545 رکورد سرعنوانی مورد بررسی قرار گرفت و 241 درخت سلسله مراتبی شناسایی شد. نظام مفهومی شناسایی شده، با نظام دانشی موجود در ایران و نظام ردهبندی کنگره مطابقت داده شد. بیشترین ارتباط میان نظام موضوعی و ردهبندی کنگره در ردههای علوم (5/19%)، فناوری (4/14 %)، علوم اجتماعی (6/10 %)، پزشکی (5/9 %) و فلسفه و روانشناسی (6/6 %) است. نیمی از سرعنوانهای رأس با عنوان رشتههای تحصیلی تطابق واژگانی ندارد و تنها 05/21 درصد از سرعنوانها در تطابق کاملاند. در بررسی تطابق واژگانی سرعنوانهای رأس با ردهبندی کنگره مشخص گردید که 05/71 درصد از سرعنوانهای رأس عیناً با همان واژگان در دو ابزار وجود دارند. در مجموع، نظام مفهومی فهرست سرعنوانهای موضوعی فارسی تنها در تعداد معدودی از حوزهها نظم یافتهاند و در سایر حوزهها پیوند سلسله مراتبی میان موضوعات، آن گونه که انتظار میرود، برقرار نشده است. پیشنهاد میشود این فهرست، در جهت غنیسازی شبکه معنایی میان سرعنوانها و پوشش تمامی حوزههای دانش در ایران مورد بازنگری قرار گیرد.
This paper aims to discover the conceptual system of Persian Subject Headings (PSH) through the content analysis method. In order to discover the PSH's global hierarchical structure (GHS), all PSH records (84545 records) were investigated. Conceptual system of PSH was compared to the both Academic system of Iran and Library of Congress Classification system (LCC). Findings show strong relationships between PSH and LCC in Science (%19.5), Technology (%14.4), Social Sciences (%10.6) Medicine (%9.5) and Philosophy and Psychology (%6.6) classes. Identifying the hierarchical structures (tree structures) embedded in the entire PSH, 241 trees were found. Large trees and top headings (e.g. Medicine and Psychology, Sociology, Philosophy, Contracts, Founding, Mathematics, Management, law and …) were selected as the representation of the conceptual system of PSH to compare with the two other conceptual systems in this study. It shows that only %21.05 of top headings match the academic system of Iran and it is narrower than it. It means that a limited part of the academic system has been represented in PSH. The matching rate of top headings with the LCC is %71.05. In conclusion, the conceptual system of PSH is narrower than it is expected. It is recommended to correct the errors and enrich both its relational structure and conceptual system
Machine summary:
شناسايي نظام مفهومي حاکم بر فهرست سرعنوان هاو تطابق آن با نظام رده بندي کنگره و نظام دانشي در ايران عاطفه شريف * دانشجوي دکتراي ، اطلاعات و دانش شناسي دانشگاه فردوسي مشهد دکتر محمدرضا داورپناه ١ استاد، گروه کتابداري و اطلاع رساني دانشگاه فردوسي مشهد دکتر اعظم صنعت جو٢ استاديار، گروه کتابداري واطلاع رساني دانشگاه فردوسي مشهد دريافت : ١٣٩١/٠٣/٢٨ پذيرش :١٣٩١/٠٦/٢٧ پژوهش حاضـر از نـوع کـاربردي اسـت و بـا هـدف کشـف نظـام مفهومي حاکم بر سرعنوان هاي موضوعي فارسي و ويژگـيهـاي آن ، بـه روش تحليــل محتــوا انجــام پذيرفتــه اســت .
٢. بر اساس تطابق سرعنوان هاي رأس به منزله نماينده هاي نظام مفهومي فهرست سرعنوان هاي موضـوعي بـا نشـانه هـاي طـرح کلـي رده بندي کنگره آمريکا 835 تاريخي در اصفا، رده DSR و رده ديويي با يکديگر يکسان بوده است ، امـا زيـررده و موضـوعات وابسته يکسان نبوده اند، به طـوري کـه اصـفا از دو منبـع ديگـر مفصـل تـر بـوده اسـت و بنـابراين ، مقايسه اين سه منبع با يکديگر، از نظر موضوع امکان پذير نيست .
در پيوند دو ابزار سازماندهي، يعني فهرست سرعنوان هـا و رده بنـدي، پـژوهش هـاي عميقـي انجام شده است ، به طوري کـه امکـان برقـراري ارتبـاط و تعامـل ميـان سـرعنوان هـاي موضـوعي کنگره با نظام رده بندي به منظور ايجاد نظامي که فراينـد تخصـيص شـماره رده بنـدي را خودکـار نمايد، مورد مطالعه قرار گرفتـه اسـت Frank and ;١٩٩٨ Dolin ;١٩٩٢ Larson ;١٩٨٥ Khosh-Khui) .
اين در حالي است که پاسخگويي به پرسش ١-١ پـژوهش بـا در نظـر گـرفتن شماره هاي رده اختصاص يافتـه بـه سـرعنوان هـاي موجـود در فهرسـت سـرعنوان هـاي موضـوعي فارسي ، ويرايش سوم (سلطاني، فاني، و رهبري اصـل ١٣٨١) و دو پيوسـت آن (سـلطاني، فـاني، و رهبري اصل ١٣٨٢ ؛١٣٨٥) انجام پذيرفتـه اسـت (١١٢٣٣ رکـورد).