Abstract:
از اصطلاحنامه شیمی میتوان به نقشههای مفهومی علم شیمی دست پیدا کرد. تحلیل اطلاعات علمی شیمی در سطح تحصیلات تکمیلی، بر اساس مقایسه و تجزیه و تحلیل اطلاعات علمی پایاننامههای شیمی با این نقشههای مفهومی انجام میشود. به این ترتیب کاربرد جدیدی از اصطلاحنامهها در تحلیل اطلاعات علمی پیشنهاد میشود. مهمترین مزیت استفاده از این روش، امکان دستیافتن به نقشه تحقیقات علمی در سطح جزییترین گرایشهای علمی در هر شاخه از علم است. نتایج تحلیل تحقیقات علمی شیمی میتواند در سیاستگذاریهای کلان تحقیقاتی، ارتباط دانشگاه با صنعت و برنامهریزیهای آموزشی در مقاطع تحصیلات تکمیلی نقش کلیدی ایفا نماید. در مقاله حاضر ابتدا نقشههای مفهومی شیمی معرفی میشوند. سپس، با استفاده از الگوهای بهدستآمده از نقشههای مفهومی، اطلاعات علمی پایاننامههای شیمی موجود در پایگاه اطلاعات «پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران» در یک دهه (1377-1388) تحلیل میشوند.
: Concept maps of chemistry can be obtained from thesaurus of chemistry. Analysis of information in the field of chemistry is done at graduate level, based on comparing and analyzing chemistry dissertations by using these maps. Therefore, the use of thesaurus for analyzing scientific information is recommended. Major advantage of using this method, is that it is possible to obtain a detailed map of all academic researches across all branches of science. The researches analysis results in chemical science can play a key role in developing strategic research policies, educational programming, linking universities to industries and postgraduate educational programming. This paper will first introduce the concept maps of chemistry. Then, emerging patterns from the concept maps of chemistry will be used to analyze the trend in the academic dissertations in chemistry, using the data collected and stored in our database at Iranian Research Institute for Information Science and Technology (IranDoc) over the past 10 years (1998-2009).
Machine summary:
تحليل اطلاعات علمي پايان نامه هاي شيمي با استفاده از اصطلاح نامۀ شيمي تقي رجبي کارشناسي ارشد شيمي فيزيک ؛ مربي پژوهشي؛ پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران )ايرانداک)؛ rajabi@irandoc.
از آنجا که نگارنده، نخستين اصطلاحنامۀ دو زبانه شيمي در زبان فارسي را تدوين نموده است (رجبي و همکاران ١٣٨٣؛ رجبي ١٣٨٠)، دسترسي به نقشه هاي مفهومي ٣ و روابط معنايي واژگاني در اين اصطلاحنامه براي انجام پژوهش حاضر فراهم بوده است .
با شروع از اين نقشه هاي مفهومي و با استفاده از کتب مرجع و منابع درسي معتبر شيمي در سطح تحصيلات تکميلي (Bottle ١٩٩٤ Collier ;١٩٨٨ Wolman ;١٩٩٣ and Rowland) و به کمک متخصصان موضوعي شيمي، ميتوان به الگويي براي تحليل اطلاعات علمي شيمي دست يافت .
در شکل ٣، نقشۀ مفهومي اين 1123 گرايش از علم شيمي به صورت کلان ديده ميشود و در جدول ١، فقط بخش کوچکي از جدول کامل الگوي تحليل اطلاعات شيمي فيزيک نمايش داده ميشود )رجبي ١٣٩١).
سپس ، با استفاده از الگوهاي تحليل مفهومي ارائه شده و با نظر متخصصان موضوعي و با استفاده از فيلد عنوان و کليدواژه و نيز در بسياري از موارد با مراجعه به چکيدة پاياننامه ها دسته بنديهاي جديدي بر روي اين اطلاعات انجام شد، به صورتي که بتوان از آن، نمودارها و جداولي براي تحليل وضعيت پژوهش در گرايش شيمي فيزيک به دست آورد (رجبي ١٣٩١).