Abstract:
پایداری الگوهای تجاری برای هر کشوری باعث ثبات اقتصادی در داخل کشور و افزایش قدرت رقابتی در تجارت بینالملل میشود. کشورهای حوزه منا بخاطر مسائل گوناگونی نظیر برخورداری از مواهب طبیعی دارای نقش استراتژیک در جهان هستند. بنابراین در این مطالعه به شناخت و بررسی پایداری بلندمدت و کوتاه مدت الگوهای تجاری کشورهای منتخب حوزه منا در سه بخش کشاورزی، صنایع و معادن و انرژی به کمک محاسبه شاخص-های مزیت نسبی آشکار شدهی متقارن پرداخته شد. آمار و اطلاعات لازم برای محاسبه شاخصها به شکل دادههای ترکیبی برای دوره زمانی 2000 تا 2014 برای سه بخش و 11 کشور منتخب منا از بانک جهانی جمعآوری شد. نتایج نشان داد، الگوهای تجاری برای کشورهای عضو در بلندمدت برای بخشهای کشاورزی و انرژی پایدار بوده لیکن برای بخش صنایع و معادن پایدار نبوده و به عبارتی تخصص گرایی در این بخش کاهش یافته است. همچنین در کوتاهمدت الگوهای تجاری متغیر در سه بخش پایدار نبوده و سطح تخصصی کشورها در تجارت کاهش یافته است. در این شرایط دولتها با تشخیص کالاهای صادراتی دارای مزیت در بخشهای مختلف می-توانند به پایداری الگوهای تجاری خود در منطقه منا کمک کرده و شرایط بهتری را برای تجارت کالاهای خود فراهم کنند. در این بین، ایران با دارا بودن نیروی کار فعال و مزیتهای گوناگونی که در بخشهای مختلف در بین کشورهای حوزه منا دارد، میتواند شرایط بسیار مساعدی را برای خود فراهم کند. لذا باید مطالعات بسیاری در این حوزه صورت گیرد تا موقعیت تجاری ایران مشخص گردیده و قدرت رقابتی ایران نسبت به دیگر کشورهای منطقه و جهان افزایش یابد.
The stability of trade patterns may cause economic stability inside the country and increase competitive power at international trade for any country. Therefore, in this article was investigated the trade patterns of selected MENA countries have been identified in three sectors of agriculture, industry and mines, and energy by the aid of calculation of some indices such as Revealed Symmetric Comparative Advantage (RSCA). The needed data and information were collected from World Bank website for calculation of the given indices in form of panel data during years 2000- 2014 for three sectors including agriculture, industry and mine and energy. The results showed that the trade pattern for the aforesaid countries has been sustainable in agriculture and energy sectors for long run. However, trade pattern was variable for short-term and Specialization level has been reduced in these countries in terms of trade. In these conditions, governments can contribute to the sustainability of their business models with determining exported goods that have an advantage in different sectors and provide better conditions for trade their goods. Iran due to having active labor force and various advantages in different sectors among MENA countries could provide favorable conditions for itself. Therefore, many studies need to be done in this area to define trade positioning and increase competition power in the region and the globe.
Machine summary:
بنابراین در این پژوهش به شناخت و بررسی پایداری بلندمدت و کوتاه مدت الگوهای تجاری کشورهای منتخب حوزه منا در سه بخش کشاورزی، صنایع و معادن و انرژی به کمک محاسبه شاخص - های مزیت نسبی آشکار شده ی متقارن پرداخته شد.
نتایج نشان داد، الگوهای تجاری برای کشورهای عضو در بلندمدت برای بخش های کشاورزی و انرژی پایدار بوده لیکن برای بخش صنایع و معادن پایدار نبوده و به عبارتی تخصص گرایی در این بخش کاهش یافته است .
لذا در این پژوهش ، شاخص مزیت تجارت برای سه بخش (کشاورزی، انرژی و صنایع و معادن ) ایران و کشورهای منتخب حوزه منا١ مورد بررسی قرار گرفته است .
افزون بر بررسی های یاد شده ، میتوان به بررسیهای لارسن 1 Middle East and North Africa (MENA) بنابر گزارش بانک مرکزی کشورهای حوزه منا عبارت اند از: اردن ، الجزایر، امارات متحده عربی، ایران ، بحرین ، سوریه ، عربستان سعودی، قطر، مراکش ، مصر و یمن 2 Laursen 3 Organisation for Economic Co-operation and Development 4 Utkulu and Seymen دریجر١ (١٩٩٩)، مالربا و مانوتیبا٢ (٢٠٠٣) و هاسمن و هیدالگو٣ (٢٠١١) که به ترتیب به تجزیه و تحلیل عامل های مؤثر در جهت تجارت بین المللی، تخصصی شدن در فناوری و مزیت نسبی آشکارشده به عنوان جزء اصلی در استفاده های تجربی اشاره کرد.
این بدان معناست که الگوی تجاری بخش های کشاورزی و انرژی برای کشورهای منتخب حوزه منا در بلند مدت پایدار است .
به طور میانگین الگوی تجاری کشورهای حوزه منا برای بخش های کشاورزی و انرژی در کوتاه مدت پایدار نبوده است .