Abstract:
این مقاله با عنوان «زندگی و محیط علی شریعتی: بازاندیشی و نقد میراثی زنده» به شرح و تحلیل محیط سیاسی و فکری که علی شریعتی (2 آذر 1312-29 خرداد 1356) از دل آن اندیشه نوینی را خلق کرد، میپردازد و آن را مورد بازاندیشی و نقد قرار میدهد. این اندیشه نوین هم از محیط پیرامونش متاثر و هم اثرگذار بود، اندیشهای که مخاطباش زمان حال است و با آن سخن میگوید. در این مقاله نخست سعی شده با شرح و بررسی فضای سیاسی و فکری و همچنین زندگانی علی شریعتی بستری را فراهم کند که این اندیشه نوین که در آن شکل گرفته است. در مرحله بعد و با توجه به درجه تخیل اندیشمند و فاصلهاش با محیط پیرامون، این اندیشه نوین، مورد بازاندیشی و نقد قرار میگیرد.
Machine summary:
بزرگی این اندیشهها الزاما فقط در این نیست که روزگار ما را مخاطب قرار میدهند، یا به اعمال و احساس های مان شکل میدهند؛ بزرگیشان در این است که به مسأله ها و پرسش هایی که ذهن و عقل ایرانی معاصر برای ایجاد تغییر در جامعه مطرح کرده بود پاسخ نمیگوید، بلکه ماهیت خود مسأله و پرسش را تغییر می دهند و زاویه دیدی را که مسأله ها و پرسش ها از آن نظر مسأله و پرسش به نظر میرسند دگرگون می سازد.
نکتهای که باید گفت: ممکن است شباهتهایی بین فضای فکری جامعه و اندیشه شریعتی وجود داشته باشد اما دستگاه فکری شریعتی تسلیم محض محیط پیرامونش نبود و این جزء نبوغ او بود که با کمک فضای فکری آن زمان و پتانسیل ذهنی جامعه ایرانی و با رخنه در میثاقهای مستقر و انتظارهای شکل گرفته مذهبی، ایده و فکر خود را پیاده کند و تاثیر خود را به صورت چشمگیری بر فضای فکری جامعه بگذارد به گونهای که به جرات میتوان گفت لااقل پرچمدار نیروی بزرگی بود که آن را هدایت میکرد.
او سوم آبان 1347 شریعتی اولین سخنرانی خود را در حسینیه انجام داد و برای نخستین بار خود را در مقامی می دید که آرزویش را داشت یعنی سازماندهنده اندیشه و فکری که مدتها در ذهن و فکرش آن را ساخته بود و در این کار نهایت استفاده را کرد و توانست چکیده روشنی از آموزه های جدید اش را مطرح کند.